امسال مصادف است با 28مین سالگرد اعلام استقلال جمهوری آرتساخ در دوره حكومت شوروی ، ارمنيان منطقه خودمختار قره باغ ( آرتساخ ) از سوی حكومت آذربايجان شوروی تحت انواع فشارها و تبعيض های فرهنگی ، سياسی و اقتصادی قرار گرفتند .در طول این دوران دولت باکو مانع ارتباطات فرهنگی میان مردم ارمنی قره باغ با ارمنستان می شد . در دهه ۱۹۸۰ ميلادی دراتحاد شوروی جنبش های آزادی خواهانه گسترش يافتند . يكی از پيشگامان اين جنبش ها ساکنان قره باغ بودند كه با امضاء طوماری ، خواستار الحاق اين منطقه به ارمنستان شدند . در ۲۰ فوريه ۱۹۸۸ مقامات حكومت محلی منطقه خودمختار قره باغ به طور رسمی اين درخواست را به مقامات باكو ، مسكو و ايروان ارسال نمودند اما با وجود آنكه اين درخواست در چهارچوب قوانين شوروی كاملا قانونی بود ، از سوی دولت باكو و حكومت گورباچف رد شد . درحالی که مردم قره باغ از راه های قانونی و مسالمت آمیز درصدد پی گیری حقوق خود بودند و هیچ اقدام مسلحانه ای انجام نداده بودند ، قتل عام ارمنیان در شهرهای مختلف آذربایجان شوروی آغاز شد که اوج آن ها کشتار ده ها ارمنی غیر نظامی ( ازجمله از طریق زنده زنده سوزاندن ) در فوریه ۱۹۸۸ در شهر ” سومگاییت “ در حومه باکو بود ( که در همان زمان از سوی شورای اروپا محکوم شد ). در ۲۰ دسامبر ۱۹۹۱ مردم آرتساخ (قره باغ ) با برگزاری يك همه پرسی ( رفراندوم ) با اكثريت قاطع آراء (۸۹/۹۹ درصد) ، رأی به استقلال اين منطقه دادند . حكومت جمهوری آذربايجان ( كه خود از همين طريق از شوروی استقلال يافت ) به خواسته مردم قره باغ ابتدا با قتل عام ارمنيان در شهرهای ” سومگایيت “ و باكو و گنجه و سپس با يك جنگ تمام عيار پاسخ داد . نتيجه جنگی كه در سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ رخ داد ، آزادی مناطقی از اطراف قره باغ توسط ارمنيان قره باغ ( برای ايجاد حاشيه امنيتی برای این منطقه و جلوگیری از بمباران مناطق مسکونی قره باغ توسط ارتش جمهوری آذربایجان ) و اشغال بخش هایی از ” شاهوميان “ ، ” مارتاكرت “ و ” مارتونی “ ( از بخش های قره باغ ) توسط جمهوری آذربايجان بود . سرانجام دولت باكو در ماه مه ۱۹۹۴ ميلادی ناگزير به امضاء قرارداد آتش بس با جمهوری آرتساخ ( قره باغ كوهستانی) و ارمنستان شد . مردم کشور مستقل جمهوری آرتساخ ( قره باغ ) اطمینان دارند که همانند بسیاری از مناطق مورد مناقشه در جهان جهانیان اراده آنان را برای زندگی مستقل به رسمیت خواهند شناخت . گواه این مسئله پیشنهادهای مطرح در گفتگوهای صلح قره باغ است که اکنون در چهارچوب ” گروه مینسک“ سازمان امنیت و همکاری اروپا ادامه دارد و در آن حق مردم قره باغ در برگزاری همه پرسی برای تعیین سرنوشتشان مورد تأييد قرار می گیرد .
