ارمنستان؛ به قطب فناوری آتی جهان خوش آمدید!
https://www-forbes
com.cdn.ampproject.org/c/s/www.forbes.com/sites/wadeshepard/2020/01/31/welcome-to-the-worlds-next-tech-hub-armenia/amp/
ترجمه كامل گزارش مجله Forbes تحت عنوان “به ارمنستان، قطب فناورى آينده جهان خوش آمديد!” توسط نژده هوانسيان
در حالی‌که (جمهوری) آذربایجان، گرجستان و ترکیه سرگرم پروژه‌های زیرساختی بزرگی همانند راه‌آهن باکو-تفلیس-قارص به‌منظور احیای نقش تاریخی خود به‌عنوان پلی زمینی بین شرق و غرب هستند، ارمنستان آشکارا از این فرایند کنار گذاشته شده است. با این‌وجود، ارمنستان مسیر دیگری را در پیش گرفته است. ارمنیان به‌جای تقلا برای دستیابی به وعده‌های «جاده‌ی ابریشم جدید» یا صنعتی شدن، بخت خود را در عرصه‌ای کاملا متفاوت می‌‌سنجند: فناوری.
ارمنستان کشوری بدون دسترسی به دریا در جنوب قفقاز با منابع طبیعی بسیار محدود است؛ بندری ندارد؛ در مسیر جاده‌های مطرح نیز قرار نگرفته است. حتا در نتیجه‌ی رابطه‌ی خصمانه با (جمهوری) آذربایجان و ترکیه، و بسته بودن مرزهای مشترک با این کشورها، نمی‌توانید از شرق و غرب ارمنستان به این کشور وارد یا از آن خارج شوید. تنها چیزی که این کشور دارد سرمایه‌ی نیروی انسانی‌اش است که آن را هم با توجه به این که پژوهش و توسعه‌ی فناوری‌های پیشرفته (های‌تِک) به اولویت ملی‌اش تبدیل شده است، به آزمون بخت گذاشته است – هدفی حیاتی برای ارتباط و دادوستد با دنیای بیرون و در هم شکستن محاصره‌ای که در اطرافش در حال شکل‌گیری است.
اگرچه ارمنستان سال‌‌هاست که در جهت توسعه‌ی بخش فناوری پیشرفته‌ی خود گام بر می‌دارد، ولی فقط بعد از انقلاب سال ۲۰۱۸ بود که این حرکت در عمل شتاب گرفت. ناگهان این کشور کوچک و بی‌اهمیت پنهان مانده در لابه‌لای صفحه‌های نقشه‌ی جهان لبریز از امید شد و به آینده‌ای که به‌طور غیرعادی درخشان به‌نظر می‌رسید، چشم دوخت.
در حالی که در ایروان با هم نشسته بودیم، آلِکسیس اُوهانیان، هم‌بنیان‌گذار نیمه‌ارمنی Reddit توضیح داد که «ملت ارمنستان هرگز نتوانسته است در واقعیت امر برای خود زندگی کند. همواره کسی بر آن مسلط یا حکمران بوده است. این می‌تواند نشان‌گر آغاز دورانی باشد که این که این کشور و به‌خصوص جوانان آن – یعنی قشری که بسیار تشنه، پرانگیزه و مثبت‌نگر هستند – اقبال واقعی برای تصمیم‌گیری برای سرنوشت کشور و جهت حرکت آن را داشته باشند، و این بخشی از تجریه‌ی ارمنی است که تاکنون هرگز اتفاق نیافتاده است.»
چشم‌انداز جدیدی تعریف شد و قدرت فناوری یکی از نیروهای محرک آن بود: فناوری اطلاعات، توسعه‌ی نرم‌افزار و استارت‌آپ‌های های‌تِک پشتوانه‌ی این ملت از نو پدیدار شده را شکل می‌دهند.
آراییک هاروطونیان، وزیر آموزش، پرورش و علوم ارمنستان، می‌گوید: «ما منابع محدودی داریم و فناوری پیشرفته یکی از جهت‌های اصلی اقتصاد ارمنستان برای غلبه بر محاصره و واردات و صادرات برندهای آموزشی ما به دنیای بیرون است.»
فناوری اکنون بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در ارمنستان است و بسیاری از قدرتمندترین شرکت‌های فناوری جهان – شامل «اینتل»، «مایکروسافت»، «گوگل»، «آی‌بی‌ام»، Synopsys و «سیسکو» – همگی در آنـجا حضوری فیزیکی دارند و حوزه‌ی فناوری کشور در سال ۲۰۱۸ با ۳۳٪ رشد به صنعتی ۲۵۰ میلیون دلاری در مقطع سال تبدیل شده است. اگرچه این عددها زیاد به‌نظر نمی‌رسند – به‌سختی از درآمد یک روز جِف بِزوس بیشتر هستند – ولی باید ابعاد سرزمین و جمعیت ارمنستان را مد نظر داشته باشیم.
استارت‌آپ‌ها
تحت تأثیر کمپانی‌های ارمنیان دایاسپورا ]ارمنیان ساکن خارج از کشور[، همانند Service Titan، که اکنون حدود یک میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شود و شرکت‌های بومی همچون Shadowmatic که جایزه‌ی دیزاین شرکت «اپل» را کسب کرد، عرصه‌ی استارت‌آپ‌های ارمنستان به‌سرعت در حال رشد است.
نارِک وارطانیان The Crowdfunding Formula، یکی از مطرح‌ترین شرکت‌های بازاریابی سرمایه‌گذاری جمعی دنیا را تقریبا از روی تصادف بنیان گذاشت. او آنقدر در یک کمپین Kickstarter برای استارت‌آپی پیشین ناموفق شده بود، که کار یادگیری در مورد سرمایه‌گذاری جمعی را از نو شروع کرد. او شروع کرد به تماس گرفتن با کمپانی‌ها و افرادی که قبلا کمپین‌های سرمایه‌گذاری جمعی موفقی را هدایت کرده بودند و از آنها جویای این شد که آن کمپین‌ها را چگونه برگزار کرده‌اند. او نکات به‌دست‌آمده را یادداشت و آنها را در کتابی تحت عنوان «اسرار ۵۷گانه‌ی سرمایه‌گذاری جمعی» گردآوری کرد که خود آن را منتشر کرد و با کمترین انتظار برای فروش در «آمازون» عرضه کرد. در کمال تعجب برای او، این کتاب به‌سرعت به پرفروش‌ترین کتاب بخش سرمایه‌گذاری جمعی تبدیل شد.
اگرچه در حقیقت او هیچ‌گاه کمپین موفقی برگزار نکرده بود، ولی نارِک وارطانیان بلافاصله به یک شخصیت محوری در عرصه‌ی سرمایه‌گذاری جمعی تبدیل شد. استارت‌آپ‌های محلی برای گرفتن کمک مراجعه به او را آغاز کردند و او دانش به‌دست‌آمده‌اش را به‌کار گرفت – و خیلی سریع متوجه شد که اطلاعاتی که در کتابش گردآوری کرده بود در حقیقت کارآمد بودند.
پس در سال ۲۰۱۵، نارِک وارطانیان شرکت The Crowdfunding Formula را برای مدیریت و بازاریابی کمپین‌های Kickstarter و IndieGogo برای استارت‌آپ‌های سراسر دنیا آغاز کرد و داستان‌های موفقیت شروع شدند: ۴ میلیون دلار برای Bionic Gym، ۳ میلیون دلار برای کیف‌پول هوشمند Volterman، ۱.۷ میلیون دلار برای دستگاه بدن‌سازی Monki و غیره. ۹ کمپین آخر آنها بیش از ۱۷ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کرده است.
وارطانیان می‌گوید: «ما باید نشان دهیم که ارمنستان فقط یک کشور در حال توسعه نیست، بلکه ما موفقیت‌های زودهنگامی هم اینجا داشته‌ایم.»
یک موفقیت زودهنگام دیگر در عرصه‌ی استارت‌آپی ارمنستان PicsArt بود، یکی از برترین اپلیکیشن‌های ویرایش عکس برای سیستم عامل اندروید است. میکائل وارطانیان (ارتباطی با نارک ندارد!)، هم‌بنیان‌گذار و CTO، می‌گوید که ایده‌ی اپلیکیشن زمانی به‌ذهنش خطور کرد که دخترش در استفاده از یک برنامه‌ی ویرایش عکس با مشکل روبرو شده بود. این اتفاق در ۲۰۱۰، زمانی که هنوز از قابلیت‌های فضای «گوگل پلی» کم‌تر استفاده شده بود، اتفاق افتاد.
او می‌گوید: «پس ما فکر کردیم بیاییم چیزی را بیآفرینیم که به افراد غیرخلاق و بی‌تجربه کمک کند تا خلاق شوند.»
او با تیم کوچک ده نفره، که اغلب دانشجو بودند، کار کرد و اولین نسخه‌ی اپلیکیشن PicsArt را ارائه داد. آن دقیقا چیزی بود که سایر کاربران اندروید در پی آن بودند -در حقیقت حجم خیلی بالایی از کاربران. در اولین ماه عرصه‌اش اپلیکیسشن PicsArt بیش از یک میلیون بار دانلود شد. این تعداد تا ۲۰۲۰ به چیزی بیش از ۶۰۰ میلیون رسیده است، در حالی که این اپلیکیشن بیش از ۱۵۰ میلیون کاربر فعال ماهیانه دارد.
در حالی که تیم ده‌نفره‌ی کوچک میکائل به ۵۰۰ نفر با دفاتر عملیاتی در ارمنستان، سان‌فرانسیسکو، پکن، مسکو، توکیو و لُس‌انـجلس رشد پیدا کرد، PicsArt جوایز و مناصب متعددی را ازآن خود کرد، از جمله جایگاه پنجم در ۵۰ استارت‌آپ برتر ۲۰۱۵ مجله‌ی Forbes.
وارطانیان می‌افزاید: «اگر به ده سال قبل نگاه کنید، کمپانی‌های بسیار کمی ]در ارمنستان[ بودند. در نتیجه در آن زمان ایجاد استارت‌آپ در فرهنگِ محیط وجود نداشت، موضوع بسیار جدیدی بود و اغلب افراد از آغاز چنین کاری می‌ترسیدند یا نمی‌دانستند چگونه چنین کاری بکنند، در نتیجه آنها ترجیح می‌دادند به‌جای ایجاد یک استارت‌آپ در مکانی امن که همه چیز قابل پیش‌بینی باشد، کار کنند.»
ولی این وضعیت امروز که استارت‌آپ‌ها به بزرگ‌ترین گرایش حاکم در ارمنستان تبدیل شده‌اند، به‌کلی تغییر کرده است، میکائل پیش‌بینی می‌کند که اکنون بیش از ۵۰۰ استارت‌آپ در کشور وجود دارد که بسیاری از آنها با موفقیت به خارج از ارمنستان گسترش یافته‌اند.
او می‌گوید: «ما نمونه‌ی واقعا خوبی برای دیگران بودیم تا متوجه شوند می‌توانند چنین کاری را از ارمنستان آغاز کنند؛ مهم نیست که کجا هستید.»
نمونه‌های خوب دیگری نیز وجود دارند همانند Zoomerang یک اپلیکیشن ویرایش ویدیو که با ۱۰۰،۰۰۰ دانلود روزانه و بیش از ۱۰ میلیون کاربر رقیب Tik Tok است، و ggTaxi که جایگاه Uber را در ارمنستان به خود اختصاص داده است و در گرجستان و روسیه نیز در دسترس است.
اگرچه دولت ارمنستان در حوزه‌ی تأمین مالی مستقیم استارت‌آپ‌ها کار زیادی انـجام نمی‌دهد، ولی معافیت‌های مالیاتی ممتازی ویژه‌ی شرکت‌های آی‌تی و استارت‌آپ‌های حوزه‌ی فناوری فراهم کرده است. در اصل، آنها هیچ‌گونه مالیات بر درآمد پرداخت نمی‌کنند و فقط با مالیات حقوق و دستمزد ۱۰٪ همراه سایر مشوق‌ها روبرو هستند. دولت جدید همچنین با ارائه‌ی سیاست «درهای باز» که برای جذب کسب‌وکارهای خارجی و سرمایه‌گذاران طراحی شده است، فرایند ایجاد کسب‌وکار در ارمنستان را تسهیل می‌کند. مطابق گزارش Doing Business بانک جهانی، ارمنستان دهمین کشور آسان در جهان برای آغاز کسب‌وکار است.
آموزش و پرورش
از ]سخنگوی[ وزیر آموزش، پرورش و علوم، ]آنژلیکا[ خزدریان، پرسیدم چه چیزی ارمنستان را از سایر بازارهای نوظهور جهان که آنان نیز در تلاشند از فناوری برای پیشی گرفتن از رقبای خود و رونق بخشیدن به اقتصادشان استفاده کنند، متمایز می‌کند.
او بلافاصله پاسخ داد: «مغزهایمان. ما با بهره‌گیری از مغزهایمان قادریم منابع زیادی را بیآفرینیم.»
بخشی از موفقیت سریع ارمنستان در عرصه‌ی جهانی فناوری در نتیجه‌ی میراث این کشور به‌عنوان یک مرکز آموزشی بوده است.
میکائل این واقعیت را تکرار می‌کند: «از دوران شوروی، ارمنستان همچنان بهترین مدارس را داشته است.»
ارمنستان قطب علمی شوروی و مرکز فعالیت‌های پژوهشی آن بود و تقریبا نیمی ازنیازهای های‌تِک نیروهای نظامی شوروی توسط آن تأمین می‌شد. این میراث امروزه نیز همچنان در نحوه‌ی پذیرش و ارزش‌گذاری جامعه نسبت به آموزش و پرورش و علوم پایه زنده است.
فردی که گسترش و بهینه‌سازی مطالعات فناوری برای دانش‌آموزان ارمنستان را به مأموریت زندگی خود تبدیل کرده است، کارِن وارطانیان ]وارطانیانی دیگر[ است. در سال ۲۰۱۴، او برنامه‌ای را تحت عنوان Armath آغاز کرد که هدفش ایجاد لابراتوارهای روباتیک در مدارس روستایی در سراسر ارمنستان بود.
او می‌گوید: «زمانی که دانشجویان برنامه‌‌های دانشگاهی خود را آغاز می‌کنند، متوجه شدیم که که از مدارسی می‌آیند که از نظر آنچه STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی) خوانده می‌شود، قوی نیستند. پس کار یافتن تجهیزات برای ایجاد لابراتوارهای روبایتک در مدارس را شروع کردیم.»
این برنامه‌ی رایگان به‌سرعت گسترش یافت و اکنون ۵۷۵ لابراتوار Armath در سراسر ارمنستان و گرجستان وجود دارند که بیش از ۱۵،۰۰۰ دانش‌آموز دارند – که ۸۴٪ از آنها به دانشگاه‌ها پذیرفته می‌شوند.
این جنبشی رو به رشد در سراسر ارمنستان است، جایی که در پایان سال گذشته لابراتوارهای روباتیک در ۲۵٪ از مدارس کشور وجود داشت – عددی که دولت امیدوار است در سال آینده به بالاتر از ۵۰٪ برسد.
اُوهانیان چنین جمع‌بندی می‌کند: «این واقعیت که فرهنگ ارمنستان بسیار تشنه‌ی علوم و ریاضیات محض هست بیانگر این است که در آنـجا اکوسیستمی از توسعه‌دهندگان با استعداد عرصه‌ی هوش مصنوعی شکل خواهند گرفت، چرا که این مهارتی است که فقط ارزش خواهد آفرید.»
