ایساک یونانسیان
روز گذشته دولت باکو اعلام کرد که ترکیه مرز خود با جمهوری خودمختار نخجوان را بازگشایی کرده است. این در حالی است که دو روز پیش آنکارا بدون اطلاع و مشورت با برادر کوچک و هم پیمان خود باکو این مرز را به بهانة شیوع ویروس کرونا بسته بود. این تصمیم آنکارا ناراحتی باکو را در پی داشت. مطبوعات باکو دلیل این تصمیم آنکارا را غیر قابل قبول دانسته و نوشتند چرا باید مرز نخجوان بسته شود در حالی که در آذربایجان بیمار کرونایی وجود ندارد.
بلافاصله و تنها چند ساعت پس از این خبر یکی از خبرگزاری های باکو نوشت:
« ایران هم مرز خود با نخجوان را بسته است. مورد عجیب آن است که ویروس کرونا در ایران شیوع پیدا کرده و این ایران است که مرز خود با نخجوان را بسته و اکنون نخجوان تنها از طریق مرز هوایی با آذربایجان در ارتباط است در واقع نخجوان محاصره شده است. مواد غذایی کمیاب و گران شده است.»
در پی سفر سه شنبه ششم اسفنده ماه رجب طیب اردوغان به باکو و طی مذاکراتی که وی با مقامات باکو داشت مرز نخجوان دوباره بازگشایی شد.
چرا آنکارا مرز خود با نخجوان را بسته و دوباره بازگشایی کرد؟
در روزهای منتهی به سفر اردوغان به باکو مطبوعات این کشور بحث سرنوشت نخجوان را بمیان کشیده و نوشتند که این مسئله باید به دست باکو و آنکارا حل و فصل شده و کشور سومی حق دخالت در این موضوع را ندارد. با توجه به معاهده 1921، روسیه و ترکیه در خصوص منطقة نخجوان، این اقدام اخیر آنکارا را که پیش از دیدار اردوغان با الهام علی اف روی داد، می توان نوعی اهرم فشار سیاسی از سوی آنکارا بر باکو ارزیابی کرد.
منطقه نخجوان بر اساس معاهده 1921، بین روسیه و ترکیه از ارمنستان جدا و به صورت یک جمهوری خودمختار که هیچ مرز زمینی با آذربایجان ندارد به این جمهوری اهدا گردید. لازم بذکر است که روسیه در این معاهده دست بالا را داشته و بدلیل مفاد گنجانده شده در این قرارداد می تواند یکطرفه آن را لغو کند.
سال2021، مصادف است با صدمین سالگرد انعقاد این معاهده و روسیه و ترکیه باید بر سر این معاهده به توافق جدیدی دست یابند. ترکیه از یک طرف با روسیه بر سر مسئلة سوریه درگیر است و از طرف دیگر نیز نمی تواند نقش ایران را که از لحاظ تاریخی یک پای معامله بر سر مسئلة نخجوان است را نادیده بگیرد.
بستن مرز از سوی ترکیه و بلافاصله از سوی ایران نشانگر این واقعیت است که این دو کشور به باکو هشدار داده اند که مسئلة نخجوان خارج از کنترل باکو بوده و این روسیه، ترکیه و ایران هستند که می توانند سرنوشت نخجوان را مشخص کنند.
از طرف دیگر در اجلاس هفته گذشته مونیخ در مناظره ای که بین نیکول پاشینان نخست وزیر ارمنستان و الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان روی داد پاشینان بوضوح در خصوص نخجوان و سیاست های باکو در بیرون راندن ارمنیان و نابودی آثار تاریخی ارمنیان و مسئلة منطقة نخجوان صحبت کرد. موردی که به نظر نمی رسد بدون چراغ سبز روسیه اتفاق افتاده باشد و از این پس باید نقش ارمنستان را نیز در کنار ایران در خصوص منطقة نخجوان بحساب آورد.
منبع @hooskonline
