سايت رسمى سازمان پيمان ضدهوايى مقاله اى در باره ارمنستان و به مناسبت جشن پايان جنگ جهانى دوم منتشر كرده است. اين مقاله با جمله معروف گئورگى ژوكوف مارشال اتحاد شوروى در باره ارامنه شروع مى شود:” يك پنجم از سكنه ارمنستان به جبهه عزيمت كرده و از سرباز تا مارشال در جنگ عليه فاشيزم نام خود را جاودانه ساخته اند”. جنگ جهانى دوم براى ارامنه و ديگر جمهورى هاى شوروى دور از انتظار بود. آنان فقط بيست سال بود كه از دشوارى هاى اوايل قرن بيستم خلاصى يافته و سازندگى صنايع و كشاورزى كشورهاى خود را آغاز كرده بودند. ارمنستان بيش از همه به صلح و ثبات احتياج داشت و اقشار مختلف كشور از روستايى گرفته تا كارگر، دانشجو و مهندس در صفوف ارتش سرخ به جبهه اعزام شدند. بيش از سيصد هزار نفر از سكنه جمهورى ارمنستان و دويست هزار نفر از ارامنه ديگر جمهورى هاى شوروى به جبهه هاى جنگ اعزام شدند. يكصد هزار نفر از ارامنه ساكن كشورهاى عضو جبهه ضدفاشيستى و منجمله از فرانسه و آمريكا نيز در اين جنگ شركت داشتند. دويست هزار نفر از سكنه ارمنستان، يعنى حدود يك هفتم از جمعيت كشور در اين جنگ قربانى شدند. ارامنه در شش لشگر ارتش سرخ حضور داشتند و فرماندهان معروفى از جمله مارشال هوانس باغراميان و هامازاسب باباجانيان در آن حضور داشتند. اين لشگرها در استالينگراد، بلاروس، شبه جزيره بالتيك و ايران حضور داشته اند. هشتاد و نهمين هنگ موتورى ارامنه بنام تامانيان در جبهه هاى قفقاز، سواستابول، بالاكلاوا و گيرچى حضور داشته اند. اين هنگ بفرماندهى سرلشگر نيوير سافاريان از مرزهاى شوروى وارد لهستان شده و سپس در بهار سال ١٩٤٥ وارد برلين شد. اين هنگ براى رشادت هاى خود در فتح برلين به نشان درجه دو كوتوزوف نايل آمده و مزار سربازان قربانى شده اين هنگ در بالاكلاوا قرار دارد. هنگ ارامنه در جنگ گيرچى و شبه جزيره كريمه نيز شركت داشته است. هنگ ٤٠٨ متشكل از ارامنه نيز در جنگ هاى نووراسيسك و دوآپسه و البا شركت داشته اند. هنگ ٤٠٩ در جنگ هاى گيرووگراد، براديسلاوا، چچن، اينگوشيا، استاوروپول، كراسنودار و مرز تركيه شركت داشته است. آنان در جنگ براتيسلاوا، مجارستان و وين نيز شركت داشته اند. هنگ ٢٦١ نيز در مرز با تركيه جنگيده است. ارامنه در سرتاسر جبهه هاى مرز شوروى حضور داشته و با فرماندهى مارشال باغراميان در جبهه جنوب غربى پايتخت از مسكو دفاع كرده اند. سى هزار نفر از ارامنه در جنگ استالينگراد شركت كرده و يك سوم آنان قربانى شده اند. ده هزار نظامى ارمنى در جنگ كورسك با فرماندهى مارشال نيروى هوايى آرمناك سرگئي خان پرى خودياكوف شركت داشته اند. چهل و پنج هزار نفر از ارامنه در دفاع از بلاروس، اوكرائين، قفقاز، گيرچى و كريمه قربانى شده اند. رزمندگان ارمنى در فتح برلين حضور داشته و با رقص معروف سنتى كوچارى اين پيروزى را جشن گرفته اند. مارشال هاى معروف ارمنى ارتش سرخ شوروى عبارتند از هوانس باغراميان، دريادار ايوان هوانس ايساهاكيان ايساكوف، هامازاسب باباجانيان، سرگئى آگانوف و مارشال نيروى هوايى سرگئى خودياكوف. مارشال باغراميان فرمانده جبهه اول بالتيك و سپس بلاروس بوده است. هشتاد و سه تن از افسران ارامنه در پايان جنگ به درجه اميرى ارتش نايل آمده اند. سه تن از ژنرال هاى ارامنه فرمانده لشگر و سه تن فرمانده سپاه بوده اند. در پايان جنگ، شصت و شش هزار نظامى ارمنى هداياى مختلف دريافت كرده و ١٠٧ نفر مدال رشادت دريافت كرده اند. ارامنه از نظر تعداد مدال رسادت در ميان پانزده جمهورى سابق شوروى رتبه ششم را دارد. ارامنه به غير از حضور در جنگ هاى رسمى و آكادميك در جنگ هاى شهرى و چريكى عليه اشغالگران هيتلرى نيز شركت داشته اند. در گردان چريكى آكساندر قازاريان از ارامنه فرانسه ١٢٠٠ داوطلب وجود داشت و ميساك مانوشيان عضو جنبش مقاومت فرانسه به مدال رشادت ملى فرانسه نايل شده است. ارامنه در فعاليت هاى تجسسى نيز شركت داشته و فعاليت اطلاعاتى گئورگ وارتانيان طى كنفرانس نوامبر سال ١٩٤٣سران متفق در تهران بسيار معروف مى باشد. وى توانست با رهبرى ايوان آقايانتس افسر اطلاعاتى سفارت شوروى در تهران، برنامه ترور رهبران شركت كننده در كنفرانس تهران را خنثى سازد. كارخانجات و توليدى هاى ارمنستان نيز نقش بسزاى پشتيبانى در جنگ داشته اند. اين توليدى ها تجهيزات نظامى، مواد منفجره، تسهيلات مخابراتى ، كاربيت، مس، آلومين ، كائوچو و غيره براى ارتش تهيه كرده اند. فهرست اين كالاها به سيصد قلم مى رسد. هوسپ اوربلى آكادميسين و شرق شناس معروف كه رياست موزه مشهور ارميتاژ لنينگراد در دوره جنگ را بر عهده داشت، توانست نمونه هاى با ارزش و تاريخى اين موزه را از تاراج نيروهاى اشغالگر محافظت كرده و اين گنجينه هاى فرهنگى را در نقاط امن پنهان كند. اوربلى آنگاه در دادگاه نورينبرگ اسنادى در باره انهدام گنجينه هاى تاريخى و فرهنگى توسط فاشيست ها ارائه داد. در روز نهم ماه مه ١٩٤٥ ميلادى ميدان مركزى مشهور ايروان كه لنين نام داشت چراغانى شده و اين پيروزى بزرگ جشن گرفته شد. كهنه سربازان شركت كننده در اين جنگ بزرگ، خانواده هاى آنان و آثار تاريخى و فرهنگى بجا مانده از اين جنگ در قلمروى ارمنستان اكنون تحت حمايت دولت ارمنستان مى باشند.
