(برگردان خلاصه‌ای از مصاحبه سردبیر هفته‌نامه “آراکس” با سایت خبری تحلیلی 1in.am)
موسس کشیشیان عضو شورای مرکزی جنبش مردمی ارامنه و سردبیر هفته‌نامه “آراکس” چاپ تهران طی مصاحبه‌ای که با سایت خبری- تحلیلی انجام داشته، دلایل کندی گسترش روابط میان ارمنستان و ایران را وضعیت حاد جهانی و شیوع ویروس کرونا دانسته است.
وی با اشاره به این که این کندی نه فقط در روابط میان ارمنستان و ایران، بلکه در روابط دیگر کشورها نیز مشهود است، تاکید کرد: پروژه‌های مشترک میان ارمنستان و ایران هر چند با کندی، ولی در شرایط پاندمی جهانی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی رو به گسترش است.
وی افزود: پس از ورود سفیر جدید ایران به ارمنستان، این تغییرات مثبت محسوس‌تر بوده، منطقه آزاد تجاری “ارس” فعالتر شده و احداث سومین خط انتقال برق فشار قوی میان ارمنستان و ایران جان تازه‌ای گرفته است.
آقای کشیشیان در جواب خبرنگار در باره اتمام پروژه جاده شمال به جنوب ارمنستان، خط آهن میان دو کشور و تأمین منافع ژئوپلیتیک ارمنستان، اعلام کرد: این دو جزء برنامه‌های درازمدت طرفین بوده و دارای بعد مالی بزرگی می‌باشند که کار را قدری سخت‌تر کرده و احتیاج به سرمایه‌گذاری خارجی دارد. البته اتوبان شمال به جنوب با کمک نسبی خارجیان در دست احداث است، ولی در مورد خط آهن انتظار نمی‌رود که خارجیان بخواهند بدون چشم‌داشت محسوسی در این زمینه سرمایه گذاری کنند. از سویی حکومت‌های پیشین ارمنستان عمده ثروت‌های ملی و زیرساخت‌های استراتژیک کشور را به خارجیان واگذار کرده‌اند و اکنون به نظر دیگر چیزی برای معامله باقی نگذارده‌اند.
سردبیر هفته‌نامه “آراکس” آنگاه در جواب خبرنگار در باره گشایش سفارتخانه ارمنستان در اسرائیل و نگرانی‌های بعضی از محافل و ایران‌شناسان ارمنستانی، اظهار داشت: این به اصطلاح ایران‌شناسان از پاپ نیز کاتولیک‌تر شده و از محافل دولتی، اجتماعی و رسانه‌ای ایران نیز جلو افتاده‌اند، چرا که این مسئله امروز در ایران دیگر در دستور کار نیست و ایرانیان به خوبی درک می‌کنند که روابط ارمنستان با کشورهای دیگر و منجمله آمریکا و اسرائیل، بر خلاف مواضع ترکیه و آذربایجان، علیه هیچ کشور ثالثی نیست. روابط ارمنستان با دیگر کشورها هیچگاه علیه کشور دوست ایران نبوده و گذشته سی ساله روابط میان ارمنستان و ایران و خصوصا دوران بعد از انقلاب مخملی این امر را ثابت کرده است.
وی افزود: مسائل راهبردی دولتی ارمنستان و از جمله روابط با ایران را باید به دور از سو استفاده‌های سیاسی و سفارشات “تخصصی” ارزیابی کرد. تمامی کشورها و از جمله ایران اولویت‌های خاص خود را در تعیین سیاست‌های خویش دارند. در عین حال تهران مسائل امنیتی ارمنستان به عنوان کشوری که در حالت نیمه جنگی به سر می‌برد را به خوبی درک می‌کنند.
آنچه به تجمع در مقابل سفارت ارمنستان در تهران مربوط می‌شود باید گفت این حرکت به شکست انجامید، زیرا آن بیش از آن که علیه ارمنستان باشد حرکتی علیه ایران بوده و حاصل تبلیغات در فضای مجازی توسط سایت‌های وابسته به باکو و آنکارا بود. از این رو نیز از فعالیت آنان جلوگیری شد. قابل تامل است که این تظاهرات در روزهای تهاجم آذربایجان به منطقه تاووش ارمنستان و شکست سخت آنان در این جبهه سازماندهی شده بود. درگیری که در نتیجه آن تمامی خطوط انتقال نفت و گاز آذربایجان و همچنین راه آهن و بزرگراه ارتباطی آن با ترکیه در تیررس نیروهای ارمنی قرار گرفت که نه تنها ضربه‌ای به آذربایجان بلکه ضربه شدیدتری به منافع ترکیه و برنامه‌های منطقه‌ای آن بود.
لازم به ذکر است که ترکیه اکنون پنج ماه است از مرمت و بازسازی خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه که به ادعای خودشان توسط “کردها” منفجر شده امتناع می‌ورزند و این امر نمی‌تواند از دید ایران پنهان بماند. کشیشیان در ادامه گفت: پیروزی نظامی سیاسی ارامنه در تاووش، ارمنستان را به عنصری نقش آفرین در سطح خاور نزدیک، شرق مدیترانه و جهان، (از جمله فرانسه، روسیه و روسای گروه مینسک که برای حل بحران قره باغ تلاش می‌کند) تبدیل کرد. این امر نیز مورد توجه محافل سیاسی، مطالعاتی و رسانه‌ای ایران قرار گرفت.
کشیشیان افزود: ارمنستان دلایل خاص خود را برای روابط با تل‌آویو دارد. ارامنه قرن‌هاست که در اورشلیم ساکن و دارای حقوق و منافعی در آنجا هستند. از این رو ایروان نمی‌تواند نسبت به امور جامعه ارمنی اورشلیم بی‌تفاوت بماند. به ویژه آن که گاهاً ما شاهد تعرض نسبت به حقوق جامعه ارمنی اورشلیم نیز بوده‌ایم.
از سویی ترکیه اولین کشور اسلامی در جهان است که استقلال اسرائیل را به رسمیت شناخته و با آن مناسبات دیپلماتیک بر قرار کرده و از شصت سال پیش تا کنون روابط تنگاتنگ و استراتژیکی با اسرائیل دارد. این روابط هیچگاه بر مناسبات آنکارا و تهران سایه نیافکنده‌اند.
پر واضح است که تمامی کشورها در بسط و توسعه روابط، در وهله اول منافع ملی و اولویت‌های خود را در نظر می‌گیرند و در عین حال بخوبی واقفند که این مناسبات نباید بر روابط با دیگر کشورها و به ویژه کشورهای دوست تاثیر منفی بگذارد.
موسس کشیشیان در پایان اعلام کرد: روابط میان ارمنستان و ایران همان طور که رهبران و مقامات دو کشور اظهار داشته‌اند در تمامی زمینه‌ها و مخصوصا سیاسی و فرهنگی در سطح بالایی قرار دارند و در زمینه اقتصادی با وجود پیشرفت‌های محسوس، هنوز امکان توسعه و تعمق زیادی پیش رو دارد.
باید یادآوری شد که دوستی ایران و ارمنستان به همکاری‌های دوجانبه خلاصه نشده و دو طرف در اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز با یکدیگر همکاری داشته و ارمنستان پل ارتباطی میان ایران و این اتحادیه است. به خاطر داشته باشیم که ارمنستان تنها عضو اتحایه اقتصادی اوراسیا است که با ایران مرز مشترک زمینی دارد.
دو کشور دوست و همسایه در چارچوب همکاری‌های چند جانبه منجمله با روسیه، چین، یونان، سوریه، لبنان، عراق و اقلیم کردستان نیز با یکدیگر همکاری دارند. ارمنستان در خصوص گسترش همکاری اقتصادی میان ایران و گرجستان و ایران و اروپا نیز می‌تواند به عنوان پل ارتباطی عمل کند.
