رضا کدخدازاده: گروه‌های مختلف منتسب به اقوام بومی ایرانی و قفقازی در جمهوری آذربایجان نگرانی شدید خود را از استفادۀ ارتش این کشور از ظرفیت اقلیت‌های قومی در جنگ قراباغ اعلام کرده‌اند. «اسماعیل شعبان‌اف» رهبر یکی از گروه‌های تالشیِ در تبعید اعلام کرده است که کشته‌شدن شمار زیادی از تالش‌ها که به گفتۀ وی به اکراه در جنگ حاضر می‌شوند، موجب کاهش جمعیت این گروه قومی خواهد شد. بنا بر ادعای این گروه‌ها، نزدیک به 50 درصد کشته‌های جنگ اخیر از میان تالش‌ها، تات‌ها و لزگی‌ها بوده‌اند. خبرنگار سایت «تالش مدیا» در لنکران در روزهای نخستِ جنگ گزارش داده بود که جوان‌های تالش برای اعزام به جبهه، با زور از خانواده‌های خود جدا می‌شوند و وضعیت تراژیکی در این زمینه به وجود آمده است. (منبع)
اقوام بومی ایرانی و قفقازی که در جمهوری آذربایجان تحت فشار قرار دارند و در گذشته هر گونه استفاده از زبان یا هویت آنها در فضای عمومی ممنوع بوده، اکنون باید در خطوط مقدم جبهه‌های جنگ حاضر شوند که به دلیل استقرار نیروهای ارمنی در قراباغ کوهستانی در موقعیت بالادست، با تلفات سنگینی مواجه شده‌اند. بسیاری از این سربازها کم‌سن و سال نیز هستند و فاقد آموزش‌های کافی برای نبرد سنگین می‌باشند.
سال گذشته یکی از رهبران تالش به نام «فخرالدین عباس‌زاده» از سوی روسیه به جمهوری آذربایجان تحویل داده شده و زندانی شده است. همچنین فشارهای زیادی بر دست‌اندرکاران نشریۀ ادبی «صدای تالش» که سال‌ها پیش فقط دو شماره از آن منتشر شده است همچنان ادامه دارد. به گفتۀ کمیتۀ دفاع از تالش‌ها در روسیه، تنها در شش روز اول جنگ حدود 40 نفر از جوانان تالشی کشته شده‌اند. گروه‌های طرفدار اقلیت‌های قومی در جمهوری آذربایجان با انتشار تصاویر و نام‌های این افراد، در روزهای گذشته نشان داده‌اند که بیشتر سربازان قربانی جنگ قراباغ از میان اقلیت‌های قومی بوده‌اند. در این میان برخی از چهره‌های اجتماعی تالش نیز به دلیل افشای اسناد مربوط به همین موضوع از سوی دستگاه امنیتی دولت باکو دستگیر شده‌اند. «اسماعیل شعبان‌اف» از این موضوع ابراز نگرانی کرده است که حضور تالش‌ها و سایر اقلیت‌ها در خط مقدم و قربانی شدن آنها ممکن است بخشی از یک روند برنامه‌ریزی‌شده برای تقلیل جمعیت آنها باشد.
تالش‌های جمهوری آذربایجان در سال 1992 یک جمهوری خودمختار را در جنوب این کشور تاسیس کردند که فقط سه ماه عمر کرد. با این‌که نیروهای نظامی مخصوص تالش در آن زمان در جبهۀ جنگ قراباغ نیز حضور داشتند، اما ارتش دولت باکو با ورود به مسئله تالشستان، این جمهوری خودمختار را منحل اعلام کرد. با این وجود، رهبران تالش، نیروهای خود را از جبهۀ جنگ برای دفاع از خودمختاری فرانخواندند. از آن تاریخ تا امروز، مسئله حضور در جبهۀ جنگ در افکار عمومی تالش‌ها تبدیل به یک مسالۀ سیاسی و عقدۀ ذهنی شده است؛ زیرا حضور فعال آنها در جنگ قراباغ در سال‌های 1991 تا 1994 موجب از میان‌رفتن استقلال فرهنگی و موجودیتِ زبانی آنها شد و دستاوردی نیز در پی نداشت.
گفتنی است که تالش‌ها و تات‌ها در شهرهای جنوبی جمهوری آذربایجان و هم‌مرز با ایران استقرار دارند و عمدۀ جمعیت آنها در شهرهای لنکران، ماسالی، آستارا، صابرآباد و جلیل‌آباد متمرکز است. این گروه‌های قومی مجموعاً حدود 20 درصد از جمعیت جمهوری آذربایجان را تشکیل می‌دهند. همچنین بخشی از مردم جزیرۀ آبشرون که شامل باکو نیز می‌شود تات‌تبار هستند.
رضا کدخدازاده: کارشناس ارشد مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
منبع خبر : entekhab.ir
