فورمت گروه ششگانه در حکم حائلی در برابر رخنه کردن غرب به منطقه

گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا قبل از 27 سپتامبر تنها فورمتی بود که نیروهای ژئوپلیتیک قطبی بطور مشترک اقدام به تحقق رسالت میانجیگری در قفقاز جنوبی می کردند. روسیه و آمریکا، به همراه فرانسه نماینده اتحادیه اروپا در تلاش بودند تا پیرامون بندهای تطابق منافع در منطقه توافقاتی را شکل دهند. آنکارا و تهران از مشمولیت این بازیگران اصلی به خاطر بیرون ماندن خودشان از آن فورمت و داد و ستدهای سیاسی ناراضی بودند. این امر تصادفی نبود که باکو و آنکارا در هر فرصتی از عدم اثربخشی گروه مینسک انتقاد می کردند و تغییر فورمت را پیشنهاد می کردند. در حالی که تهران فرصت مناسب را از دست نمی داد برای اعلام آمادگی خود جهت تقبل نقش میانجیگر. در اصل مسکو اقدام به راکد ساختن فورمت گروه مینسک نمود. قبل از جنگ در مدارک مورد بررسی بند تحقق رسالت پاسداری صلح مطرح بود. پیرامون ترکیب نیروهای پاسدار صلح توافق بین المللی حاصل نشده بود. طبیعتاً مسکو نمی توانست اجازه دهد که در منطقه ای که حوزه خودش محسوب می شود نیروهای سازمان ملل متحد یا ناتو مستقر می شدند. و اما در مقابل غرب نیز مانع عزیمت نیروهای روسی به آرتساخ می شد. اکنون که مسکو بر اساس درخواست دوجانبه به منطقه آرتساخ دعوت شده، این امر برابر است با اقدام به بیرون راندن ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا. اما تحقق این امر بدون چراغ سبز آنکارا نمی توانست امکان پذیر باشد. باکو تنها با رخصت آنکارا می توانست به مسکو مراجعه کرده و موافقت خود را بدهد تا رسالت پاسداری صلح محقق گردد. این امر حاکی از حائلی برای رخنه کردن غرب به منطقه دارد که مضافاً سعی دارند آن را در قالب فورمت گروه ششگانه پایه گذاری کنند. عملاً مسکو، تهران و آنکارا که در معرض تحریم ها هستند در یک سکو قرار گرفته اند. مقرر می گردد با تلاش برای جذب تفلیس و ایروان این حائل بنا شود و بدین ترتیب واشنگتن و بروکسل خارج از این چارچوب قرار گیرند. موافقت مسکو برای مشمولیت در گروه ششگانه منجر خواهد شد به موافقت ایروان، خصوصاً در شرایط کنونی. موضوع الحاق تفلیس است؛ در همان روز پیشنهاد مطرح شده از سوی آنکارا درباره تشکیل گروه ششگانه، رئیس جمهور گرجستان ایده تشکیل سکوی صلح قفقاز را پیشنهاد کرد. این امر می تواند در حکم زیرآبی برای رد پیشنهاد آنکارا مشاهده شود و شاید هم رد ابتکار ترکیه با فورمت کلاسیک «پیشنهاد در مقابل پیشنهاد» مبنی بر تشکیل سکوی واحد جمهوری های صرفاً قفقاز. در این حالت هنوز فرجه غرب برای راهیابی به منطقه بسته نخواهد شد، و گزینه برعکس آن مسیر منزوی سازی گرجستان را ترسیم خواهد کرد. سفر دو سوم اعضاء گروه مینسک به منطقه، لغو ملاقات در آرتساخ و انتشار اطلاعیه ای بی محتوا پس از همه اینها بیش از پیش متقاعد می کنند که در بعد درونی سازمان امنیت و همکاری اروپا، یک سوم گروه مینسک غلیه دو سوم مبارزه می کند. همه اینها البته انحلال رسمی گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را مدنظر نخواهند داشت. مذاکرات حل و فصل مناقشه از سر گرفته خواهند شد. اما در این میان بندهایی باید بررسی شوند. ایروان در مذاکرات بعنوان ضامن اصلی امنیت آرتساخ شرکت داشت. این امر به نظر فرمالیته است و در اصل صاحب این هویت مسکو است. در صورتی که گروه ششگانه فعال شود اعضاء آن اصولاً باید مسایل مطروحه بین خود را حل کنند. و اما فورمت ششگانه متذکر می شود که مسایل تنها شامل حال صرفاً استپاناکرت و باکو نشده، شامل حال آنکارا و ایروان نیز هستند.