Top

آلنوش طریان (تریان) – فیزیکدان و “مادر نجوم ایران”

آلنوش طریان، فیزیکدان ایرانی ارمنی‌تبار در روز سه شنبه ۱۸ آبان ۱۲۹۹(9نوامبر ۱۹۲۰) در تهران به دنیا آمد.پدرش آرتو طریان دانش آموخته رشتهٔ بازیگری و نمایش از مسکو بود. او پایه‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و تئاتر سیروس، بازیگری و نمایش در ایران بود. آرتو طریان مردی دانشور و ایران دوست بود که بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را نیز به زبان ارمنی برگردانده است. مادرآلنوش، بانو وارتو طریان رشته ادبیات و هنر سخنوری را در کشور سوئیس فراگرفته بود. او نخستین زن ایرانی-ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد. آلنوش طریان در خانواده‌ای با چنین پشتوانه فرهنگی، ادبی وهنری، دوران کودکی را سپری کرد.آلنوش طریان تحصیلات پایه را در مدرسهٔ ارامنه و دوره دبیرستان را در”دبیرستان انوشیروان دادگر” سپری کرد. او مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۳۲۶ از دانشگاه تهران دریافت کرد و همان‌جا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد. سپس درخواست بورسیه تحصیلی کرد ولی به دلیل زن بودن او، استادش، محمود حسابی، با این درخواست موافقت نکرد، بنابراین آلنوش طریان به خرج خانوادهٔ خود به دانشگاه سوربن فرانسه رفت و سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶ میلادی) از آن دانشگاه مدرک دکترا گرفت.با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، دکتر طریان با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد.در سال ۱۳۳۸ برای شرکت در بورسیهٔ دولتی آلمان غربی، برای مطالعه دررصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه مطالعه به ایران بازگشت . خانم دکتر طریان در سال ۱۳۴۳ به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و نخستین شخصی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اختر فیزیک) را در ایران تدریس کرد. وی ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی را به عهده داشت.در سال ۱۳۴۵ نقش عمده‌ای را در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد، همچنین نخستین تلسکوپ خورشیدی را پایه‌گذاری کرد. وی به زبان‌های فارسی، ارمنی و فرانسوی تسلط داشته و با ترکی و انگلیسی آشنایی داشت.آلنوش طریان بعد از ۳۰ سال تدریس، در سال ۱۳۵۸ به درخواست خود بازنشسته شد.از افتخارات وی می توان دریافت نشان “مسروپ ماشتوتس” از طرف عالیجناب جاثلیق آرام اول، دریافت لوحهای تقدیر مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران، شهرداری منطقهٔ یک، دانشکدهٔ فیزیک دانشگاه تهران، انجمن نجوم آماتوری ایران، رئیس سازمان بهزیستی کشور( به مناسبت روز جهانی سالمندان – ۱۳۸۵ شمسی)، مؤسسهٔ ژئوفیزیک ایران (۱۳۸۵)، دفتر ریاست جمهوری (از طرف زهره طبیب‌زاده نوری، مشاور رئیس جمهور و رئیس مرکز زنان و خانواده، به مناسبت کسب عنوان بانوی نمونهٔ فرهیختهٔ سال و بزرگداشت هفتهٔ زن – تیرماه ۱۳۸۵)، انجمن خیریهٔ بانوان ارمنی‌ تهران (۱۳۸۵)، مؤسسه ترجمه و تحقیق هور (۱۳۸۹)، همچنین دریافت لوح یادبود از طرف انجمن فرهنگی بیستون(۱۳۸۸) و لوحهای سپاس از طرف سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی (۱۳۸۹) و مدیر کل دفتر امور سالمندان، نام برد.آلنوش طریان به نام “بانوی اختر فیزیک ایران” ملقب گردیده‌ و همچنین به دریافت عنوان “پیشکسوت نمونهٔ کشور”، از طرف سازمان بازنشستگی کشور، در چهارمین همایش پیشکسوتان ایران (آذر ۱۳۸۸ شمسی) مفتخر گشته است.آلنوش هرگز ازدواج نکرد و منزل خود را وقف جلفای نو اصفهان و دانشجویانی که محل اسکان مناسبی ندارند نمود و در اواخر عمر در “آسایشگاه سالمندان توحید” زندگی ‌کرد.آلنوش طریان در روز 14 اسفند ۱۳۸۹ برابر با ۶ مارس ۲۰۱۱ در سن ۹۰ سالگی به علت کهولت سن در تهران درگذشت و در آرامستان ارامنه “بوراستان” به خاک سپرده شد.

مشاهده بیشتر
دکمه بازگشت به بالا