فرمت “3 + 3” یک پروژه ترکی با تمام عواقب بعدی است. این مطلب را روبن ملکونیان ترک شناس ، رئیس دانشکده شرق شناسی دانشگاه دولتی ایروان گفت.
وی یادآور شد: این ابتکار در سال 2008 پس از جنگ روسیه و گرجستان آغاز شد، زمانی که ترکیه ایده ایجاد پلت فرم قفقاز را مطرح کرد که همان شش کشور در آن مشارکت دارند.
روبن ملکونیان گفت: اکنون اردوغان این ابتکار عمل را به روز کرده است که دستخوش تغییراتی شده است. اجرای این ایده به این معنی است که ترکیه به طور قانونی درگیر مشکلات منطقه قفقاز جنوبی خواهد بود.
اگر آنکارا رئیس مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا نباشد و تحت بیانیه 9 نوامبر 2020 امضای خود را نداشته باشد، از نظر حقوقی، فرمت “3 + 3” به آن اجازه می دهد در فرآیندهای انجام شده شرکت کند ، در منطقه قرار گیرد و تا حدودی به عنوان یک دیکتاتور عمل کند.
مؤلفه اقتصادی نیز در اینجا آشکار است. اعلام می شود که مرزها باز می شود، توسعه اقتصادی حاصل می شود. اما اگر این پروژه ترکیه ای باشد، اهداف پنهان و آشکار مختلفی را دنبال می کند.
مهمترین سوال برای من این است که تکلیف مسئله تعیین سرنوشت آرتساخ چه خواهد شد. آیا این روند منجر به حذف موضوع آرتساخ از دستور کار خواهد شد؟ آیا موضوع به پس‌زمینه کشیده نمی‌شود؟
تغییر دوم به شرح زیر است. در سال 2008 شرایط متفاوت بود، روسیه و ایران نسبت به پیشنهاد ترکیه بی تفاوت بودند و نتوانستند آن را پیش ببرند. اکنون می بینیم که روسیه به آن تمایل دارد. لاوروف بارها اعلام کرده است که مسکو مخالف نیست.
ایران نیز در حال انجام اقداماتی است و در مورد جاده جایگزین جدید با ارمنستان صحبت می کند، جاده ای که از خلیج فارس به دریای سیاه منتهی می شود. البته باکو موافق است. فتنه بر سر موضع گرجستان همچنان پابرجاست، زیرا مشکلاتی در اوستیای جنوبی و آبخازیا وجود دارد.
به نظر می رود که این پروژه برقراری امنیت و صلح را تامین می کند. اما سوال اینجاست که دستیابی به این آرامش به چه قیمتی امکان پذیر خواهد بود. این به معنای بسته شدن مسئله قره باغ و به رسمیت شناختن آرتساخ در چارچوب تمامیت ارضی آذربایجان است. آیا چنین توسعه ای به معنای گسترش اقتصادی ارمنستان توسط ترکیه است؟ بدیهی است که بله.
من از این ایده که این برنامه 100% طرفدار ارمنستان است دور هستم. تمایل آذربایجان برای پیشبرد این فرمت تردیدهای من را عمیق تر می کند.
