مسیحیان گرچه بر سر تاریخ تولد مسیح اتفاق نظر ندارند، سال نو در تمام کشورهایی که تقویم میلادی را به رسمیت میشناسند اول ژانویه آغاز میشود و شب اول این ماه به عنوان شب ورود به سال جدید جشن گرفته میشود. تولد مسیح یا عید کریسمس به روایتی ۲۵ دسامبر و به روایتی ۶ ژانویه است.
در سال ۳۳۶ میلادی روز ۲۵ دسامبر رسما روز میلاد مسیح خوانده شد. در این میان تنها بخش کوچکی شامل مسیحیان ارتدکس و ارامنه همان روز ششم زانویه را معتبر میدانستند و اغلب مسیحیان تا پایان سدهی چهارم میلادی بر سر میلاد مسیح به توافق رسیدند.
خاچیک خاچر، نویسنده و مترجم ارمنی میگوید: «کلیسای ارمنی برای اعلام ششم ژانویه دلیل هم دارد و آن اینکه ارمنستان اولین کشوری است که مسیحیت را به عنوان دین رسمی پذیرفت، و در سال ۳۰۱ میلادی آن را دین رسمی کشور اعلام کرد. هفت هشت سال بعد از ارمنستان دولت روم مسیحیت را پذیرفت. جشن تولد مسیح و غسل تعمید او که ۳۳ سال پس از تولدش و دقیقا در همان روز بوده، روز ششم ژانویه جشن گرفته میشده. ولی چون ۲۵ دسامبر را قرنها و شاید هزارهها مردم به عنوان روز تولد میترا، خدای خورشید، جشن میگرفته، نمیتوانستند این روز را عوض کنند و به ملت بگویند شما حالا دیگر نه روز ۲۵ دسامبر که ششم ژانویه را، که تولد مسیح است، جشن بگیرید. به همین خاطر کلیساها و دولتهایی که آن زمان مسیحی شده بودند آمدند و با هم جلسه کردند و روز را عوض کردند. کلیسای ارمنی این را نپذیرفته و به همین دلیل تولد مسیح را سایرین روز ۲۵ دسامبر و ما ششم ژانویه جشن میگیریم.»
ارمنستان یکی از کشورهایی است که در آن جشن کریسمس بسیار باشکوه و بی نظیر برگزار میشود و همه جا در مدت کریسمس پر از جشن و برنامههای هیجانانگیز است. در ایام سال نو همه مردم مشغول شادی رقص و پایکوبی هستند و تمامی رستورانها و اماکن عمومی دارای مراسمهای ویژه اند. در این مدت هر روز در ارمنستان جشنهای خیابانی برگزار میشود.
در این کشور ابتدا سال نو میلادی جشن گرفته میشود و بعد در ششم ژانویه کریسمس را جشن میگیرند . سال نو پایان فصل تعطیلات در ایالات متحده است، اما در ارمنستان تعطیلات با آمدن سال نو تازه شروع میشود. شب سال نو آغاز دو هفته از تعطیلات است که طی آن ارامنه جشن میلاد مسیح، تعمید و تعطیلات مقدس را جشن میگیرند. از ۳۱ دسامبر تا ۱۳ ژانویه، ارمنیها با خانواده و دوستانشان دیدار میکنند و هدیه رد و بدل میکنند و برای نوشیدن و مهمانی دور هم جمع میشوند.
از مهمترین برنامههایی که شبهای کریسمس در ارمنستان انجام میگیرد عبارتند از میزهایی مملو از غذاهای مخصوص، نوشیدن نوشیدنی های مرسوم، برف بازی در شب کریسمس، برگزاری فستیوالهای مختلف، جشن تولد مسیح و غسل تعمید در ششم ژانویه است.
رسم و رسوم خوراکیهای ارمنستان به اینصورت است که میگویند میز باید آنقدر با غذا پوشانده شود که حتی نتوانید دست خود را پایین بگذارید و همه اعضا خانواده باید کمی از همه خوراکیها را میل کنند.
یک شیرینی مخصوص به نام tarehats در خوراک ارمنیها وجود دارد که به معنی “نان سال نو” است و قسمت مهمی از وعده غذایی کریسمس ارمنی هاست.
مراسم مذهبی کریسمس در ارمنستان
کلیسای رسولی ارمنستان در سال ۳۰۱ میلادی جز اولین کشورهایی بود که مسیحیت را پذیرفت و ارمنیها را به یکی از قدیمیترین جوامع مسیحی جهان تبدیل کرد.
در شب کریسمس (۵ ژانویه) ارامنه خانهها و کلیساهای خود را با شمع روشن میکنند تا پایانی برای روزهای تاریک و شب های طولانی زمستان باشد. روز کریسمس برای بزرگداشت تعمید مسیح برای ارامنه به عنوان روز برکت آب نیز شناخته میشود. طبق رسمی، آب مقدس، توسط رئیس کاهن برکت داده می شود و در بین خانوادههای ارامنه در جامعه تقسیم میشود.
روزانا یکی از ارمنیان قدیمی میگوید: “ما دستان خود را با این آب می شویم و آنگاه دستان خود را روی قسمت هایی از بدن میگذاریم که نیاز به مراقبت دارند یا دچاری سستی و بیماری هستند.”
در اعتقاد ارامنه آب مقدس، بدن و خانههای آنها را تمیز میکند و مردم را از بیماری یا بدبختی در سال آینده محافظت میکند. گاهی اوقات ، کشیشها به خانه مردم دعوت میشوند تا گوشههای خانه و همچنین مواد غذایی مانند نان و نمک را تبرک کنند. پس از آن، خانوادهها به صرف یک وعده غذایی ویژه که معمولا برنج و ماهی قزل آلا، “نویک” (خردل سبز و نخود جوجه)، سوپ ماست و گندمی به نام ‘تانپور’ دعوت میشوند. علاوه براین ارمنیها دسرهای مختلفی نیز دارند که شامل میوههای خشک و آجیل، روجیک و بستوخ است. استفاده از این دسرها و منوی سبکتر برای تسکین معده در طول روزهای تعطیلات هفته و آماده سازی آن برای شام بزرگتر روز کریسمس طراحی شده است. کودکان نیز هدیههایی از میوهها، آجیلها و آب نباتهای رنگارنگ را از بزرگترها جایزه میگیرند. ارمنی در ایام سال نو و شب کریسمس نوشیدنیهایی چون شراب قرمز مینوشند، که آن را نمادی از خون مسیح میپندارند.
