با صحبت مداوم در مورد صلح به صلح نزدیک نمی شویم. امضای توافقنامه صلح که اخیراً مورد بحث قرار گرفته است آنقدر هم که به نظر می رسد نزدیک نیست. به گفته تارون هوانیسیان کارشناس علوم سیاسی امضای چنین سندی نه در کوتاه مدت و نه در درازمدت امکان پذیر نیست. علاوه بر این صلح با سند تایید نمی شود.
در حال حاضر نمی توانیم در مورد امضای توافقنامه صحبت کنیم. همه طرف ها این را درک می کنند. این در مورد شروع فرآیند است. در واقع، مناقشه ها با توافق حل و فصل نمی شود، درگیری نمی تواند با سند تمام شود یا مشکل از بین برود، اگر یکی از طرفین، مثلا آذربایجان، به سیاست تهاجمی خود ادامه می دهد. و پنهان نمی کند که از آن دست نخواهد کشید: حتی اشغال سرزمین های جدید.
نیکول پاشینیان نخست وزیر جمهوری ارمنستان در نشست دیروز شورای امنیت وضعیت در قره‌باغ کوهستانی را بسیار متشنج ارزیابی کرد که احتمال حمله جدید آذربایجان وجود دارد. هاکوب بادالیان تحلیلگر سیاسی در مورد تنش وضعیت می گوید: ” اگر اوضاع متشنج باشد، اگر ببینیم که در قالب بسیار بزرگتر از مسئله منطقه ما یا آرتساخ متشنج است، مهم است تلاش های دیپلماتیک جدی برای از بین بردن جنگ احتمالی و مهار آرزوهای آذربایجان صورت گیرد. من تمایل دارم بیانیه ای که در نتیجه نشست شورای امنیت بیان شد را در این چارچوب مشاهده کند. به این معنا که می بینیم در شرایط خاص، فعالیت های ماموریت حافظ صلح روسیه نتایج مورد انتظار ما را نمی دهد. بر این اساس، می توان انواع مکانیسم های مهار را فراهم کرد.
بادالیان گفت: “من ابتکار ایروان را در چارچوب تلاش فعال سازی قالب روسای مشترک گروه مینسکمشاهده می کنم. با توجه به اینکه آذربایجان در تلاش است مانع فعال شدن مسئله آرتساخ شود. به عنوان مثال می بینیم که ماه ها باکو در تلاش است تا از سفر روسای مشترک به منطقه که قرار بود پاییز 2021 باشد، جلوگیری می کند. من نمی توانم مذاکره مربوط به توافقنامه صلح میان ارمنستان و آذربایجان را تصور کنم که موضوع آرتساخ کنار گذاشته شده است.”
به گفته تارون هوانیسیان در هر صورت، هرچه بازیگران بین المللی بیشتر درگیر شوند، مهار تجاوز آذربایجان بسیار آسان خواهد بود. همه ما به وضوح درک می کنیم که آذربایجان در پاسخ های خود به وزارت دفاع فدراسیون روسیه، مبتنی بر توانایی های خود نیست. بلکه مبتنی بر حمایت آشکار و نسبتا جدی سیاسی و نه فقط سیاسی ترکیه است. در غیر این صورت تصور اینکه آذربایجان بیانیه های انتقادی در مورد روسیه صادر می کرد سخت خواهد بود.
در هر صورت هدف آذربایجان ثابت می ماند: اخراج ارامنه از آرتساخ. امروز سه شرایط مانع آن است: عامل جمعیت ارمنی در آرتساخ، نیروهای حافظ صلح روسی و نیروهای مسلح آرتساخ.
