کارشناسان وضعیت و تحولات احتمالی در منطقه ما را ناشی از نتیجه جنگ روسیه و اوکراین می دانند که به نظر آنها اکنون جنگی بین روسیه و غرب جمعی است. ابرقدرت ها برای نفوذ در قفقاز جنوبی رقابت می کنند، اما بازیگران اصلی واقعی در چارچوب فرمول «3+3» هستند.
مذاکرات ارمنستان-ترکیه و ارمنستان-آذربایجان چه تأثیری بر ارمنستان خواهد داشت؟ به گفته آرام صفریان هماهنگ کننده باشگاه کارشناسان اوراسیا، ، تحلیلگر سیاسی، این دو جهت را نباید جداگانه در نظر گرفت، زیرا آنکارا پنهان نمی کند که همه مسائل را با باکو هماهنگ می کند. به گفته این تحلیلگر، ادغام ترکیه و آذربایجان در حال انجام است و در این شرایط، بدون روسیه رسمی، ایروان نمی تواند در برابر تاندم ترکیه و آذربایجان بجنگد.
وی گفت: فرمول 3+3 مسئول ثبات منطقه یعنی سه کشور منطقه ارمنستان، گرجستان و آذربایجان به اضافه روسیه، ترکیه و ایران است. مشخص می شود که راه های ارتباطی منطقه و به اصطلاح «چهارراه قفقاز جنوبی» برای منطقه بزرگ اوراسیا با شرایط اعمال این قطعنامه باز خواهد شد. فکر می کنم کمی زود است که درباره باز شدن راه ارتباطی ارمنستان در مسیر غرب به شرق صحبت کنیم، زیرا مذاکرات ادامه دارد و پیچیدگی هایی دارد. این موضوع مربوط به مقررات بین المللی خواهد بود و آنها باید از ترکیه بخواهند که در روابط خود با ارمنستان صریح تر باشد.
به گفته آرام صفریان اگر هنوز تعدادی از مسائل مربوط به کریدور غرب – شرق مطرح است و مشخص نیست که چگونه از ارمنستان عبور می کند، شمال-جنوب کاملاً مسئله ارمنستان است و این فرصت باید فراهم شود. کاملا متوجه شده است. اکنون بزرگراه ها در حال انجام است و نباید اجازه داد که تنها آذربایجان مجری شمال-جنوب باشد. به گفته این تحلیلگر، گرجستان نیز باید در مسیر راهبردی روسیه-ارمنستان-ایران قرار گیرد.
به گفته گریگور بالاسانیان کارشناس بین الملل غرب جمعی، روسیه و ترکیه در منطقه ما رقابت می کنند. طبیعی است که همسایگان روابط عادی داشته باشند و مذاکرات ارمنستان و ترکیه باید به باز شدن مرزها منجر شود، اما بدیهی است که آنکارا برای مشکلات آرتساخ و نسل کشی ارامنه دو پیش شرط گذاشته است .
وی گفت: انصراف از نسل کشی هرگز نباید بخشی از دستور کار سیاسی ما باشد، حافظه مردم و درد ملی هرگز نمی تواند بخشی از دیپلماسی بین المللی باشد. ترکیه ابتدا باید نشان می داد که طرفدار عادی سازی روابط با ارمنستان است، ابتدا باید مرزها را باز می کرد و پس از آن باید روند امضای پیمان صلح آغاز می شد.
اولاً باید گناه را پذیرفت، ترکیه باید نسل کشی ارامنه را به رسمیت بشناسد، همانطور که در مورد آلمان اتفاق افتاد، آن کشور هولوکاست را پذیرفت، غرامت داد، ارمنستان نیز باید همین مسیر را طی کند.
به گفته این کارشناس بین المللی تحولات ژئوپلیتیک جهانی اما نشان می دهد که نقش ترکیه در منطقه زیر سوال است. روندهای قابل توجهی مشاهده می شود، از یک سو غرب جمعی در مقابل ترکیه عمل می کند، اما در پاسخ به تلاش های ترکیه، مثلاً آمریکا، ناتو از یونان حمایت می کنند. جدای از آن، روسیه تلاش می کند ترکیه را از غرب جمعی جدا کند، هنوز زود است که بگوییم در آینده نزدیک چه تحولاتی رخ خواهد داد.
تاکنون، همه تحولات روسیه و اوکراین را دنبال می‌کنند، جایی که به گفته گریگور بالاسانیان، اوکراین به اصطلاح به‌عنوان «خوراک توپ» مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته این کارشناس مسائل سیاسی، این مقدمه ای برای جنگ جهانی سوم است یا تجربه ای بزرگ و مشخص نیست که آیا اروپا در این نبرد پیروز خواهد شد یا خیر، زیرا دومی با مشکلات جدی مواجه است و با مشکلات جدی سیاسی، اجتماعی مواجه خواهد شد.
