نشست چهارجانبه پاشینیان-علیف-ماکرون-میشل در پراگ برگزار شد. در نتیجه این دیدار، بیانیه ای صادر شد که بر اساس آن ارمنستان و آذربایجان تعهد خود را به منشور سازمان ملل متحد و اعلامیه آلما آتا در سال 1991 اعلام کردند که از طریق آن دو طرف تمامیت ارضی و حاکمیت یکدیگر را به رسمیت می شناسند. آنها تأیید کردند که این مبنای کار کمیته های امور تعیین مرزها خواهد بود و نشست بعدی این کمیته ها تا پایان اکتبر در بروکسل برگزار خواهد شد.
علاوه بر این، طرفین در مورد فعالیت‌های مأموریت ناظر غیر نظامی اتحادیه اروپا «حداکثر به مدت دو ماه» در امتداد مرز ارمنستان و آذربایجان به توافق رسیدند که آذربایجان در این مورد موافقت کرد. هدف از کار ایجاد فضای اعتماد متقابل و حمایت از کار کمیسیون های مرزی خواهد بود.
واکنش های مثبت پس از این نشست چهارجانبه، چه از سوی نمایندگان اتحادیه اروپا و چه از سوی پاشینیان و علی اف، نشان می دهد که در شرایط کنونی، مذاکرات صلح در حال ورود به فاز «گوشت و خون» است. طرفین در واقع شروع به بحث در مورد موضوعات در دستور کار کردند که این امر امیدی را برای کاهش تنش در مرز ایجاد می کند. از سوی دیگر، ماموریت نظارتی اتحادیه اروپا یک ترتیب مهم برای جلوگیری از تشدید تنش های احتمالی است. از این پیام مشخص است که ماموریت دیده بانی در مرز ارمنستان مستقر خواهد شد و آذربایجان هر چقدر هم مخالف بود مانع تصمیم گیری نشد و متعهد شد در حد توان خود حمایت کند.
از سوی دیگر، مهم‌تر این است که مأموریت ناظر اتحادیه اروپا «حداکثر دو ماه» به طول خواهد انجامید، که از آن‌جا می‌توان فرض کرد که طرفین امیدوارند «پیش‌نویس» توافق‌نامه صلح را آماده کنند، در این صورت، مأموریت اتحادیه اروپا نیازی به ادامه نخواهد داشت. اظهارات علی اف نیز همه اینها را ثابت می کند که بر اساس آن آذربایجان امیدوار است تا پایان سال معاهده صلح امضا کند و او این نشست چهارجانبه را مثبت ارزیابی می کند.
پیمان صلح ارمنستان و آذربایجان ارتباط مستقیمی با عادی سازی روابط ارمنستان و ترکیه و باز شدن مرزها دارد. رجب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پس از دیدار با پاشینیان مستقیماً این موضوع را اعلام کرد. اردوغان در دیدار با خبرنگاران به ویژه اعلام کرد. ارمنستان در صورت امضای قرارداد صلح با آذربایجان، مشکلی با ما نخواهد داشت. آنکارا برای گرم شدن زودهنگام روابط بین ترکیه، آذربایجان و ارمنستان و حل و فصل اختلافات بین طرفین تلاش می کند.
به طور خلاصه، می‌توان اشاره کرد که پویایی مثبت خاصی در جهت عادی‌سازی روابط ارمنستان-آذربایجان و ارمنستان-ترکیه وجود دارد. و هرچقدر طرفین از مذاکره بدون پیش شرط صحبت کنند، این دو جهت توسط همه بازیگران به عنوان یک بسته در نظر گرفته می شود. اما در اینجا این سؤال مطرح می شود که روسیه با همه اینها چگونه ارتباط دارد و چه اقداماتی می تواند انجام دهد تا مذاکرات را “روی پای خود” نگه دارد یا این روند را متوقف کند. بنابراین، کلید نتیجه یا بن بست مذاکرات پراگ ممکن است در مسکو باشد.
