بدیهی است که نه بیانیه سه جانبه آتش بس 9 نوامبر و نه دیدارها و توافقات پس از آن، نقش بازدارنده ای برای آذربایجان ندارند.
پیام امروز وزارت دفاع ارمنستان مبنی بر گشودن آتش توسط یگان های نیروهای مسلح آذربایجان از تفنگ های کالیبر مختلف به سمت مواضع ارمنستان واقع در شرق مرز ارمنستان و آذربایجان گواه دیگری است که حتی حضور ناظران اتحادیه اروپا در امتداد خط تماس ارمنستان و آذربایجان عامل بازدارنده ای برای آذربایجان نبود.
لوون هوانیسیان کارشناس نظامی در گفتگو با “رادیولور” اظهار داشت که حضور ناظران تا حدودی نقش بازدارنده ای دارد.
وی گفت: “برای این که عملیات نظامی و درگیری با شدت بالاتر از هر سطحی صورت نگیرد. اما آنها این فرصت را ندارند که در هر موقعیتی بنشینند و ببینند چه کسی اول تیراندازی کرده است.”
وی گفت: “آذربایجانی ها شلیک می کنند و اعلام می کنند که طرف ارمنی شلیک کرده است اما برای شخص ثالث بررسی کردن آن خیلی سخت است. این اتفاق در دو سال گذشته نیز رخ داده است.
اگرچه بیانیه سه جانبه 9 نوامبر تصریح کرد که احزاب باید در مواضع فعلی خود مستقر شوند. حتی پس از این بیانیه اقدامات تهاجمی آذربایجان نه فقط علیه آرتساخ، بلکه علیه ارمنستان نیز ادامه یافت.
بلافاصله پس از آتش بس، در سال 2020 ارتش آذربایجان در روزهای 11 تا 14 دسامبر، روستاهای هین تاقر و ختسابرد آرتساخ را به تصرف خود درآورد. نیروهای مسلح آذربایجان در روزهای 23 تا 24 ماه مارس سال جاری با شکستن خط تماس در مسیر روستای پاروخ از منطقه اسکران آرتساخ، روستای پاروخ را به کنترل خود درآوردند.
در اینجا آذربایجان تپه مهم استراتژیک به نام کاراگلوخ را تصرف کرد که از آنجا تمام منطقه اسکران در میدان دید آنها ظاهر می شود.
در ماه آگوست سال جاری نبردهایی در شمال غربی آرتساخ روی داد که پس از آن کریدور لاچین بسته شد. طرف ارمنی مجبور شد خط لوله ارمنستان – آرتساخ را تغییر دهد.
آذربایجان در 17-20 دسامبر 2020 بخشی از جاده مرزی گوریس – کاپان در سیونیک را اشغال می کند. در 12 مه 2021 در مناطق واردنیس، ایشخاناسار، دریاچه سیاه پیشروی می کند. در این مدت ارتش آذربایجان مناطق قابل توجهی را در مرزهای شرقی گغارکونیک، وایوتس زور و سیونیک اشغال کرد و ارتفاعات مهمی را تحت کنترل خود گرفت. در 14 تا 15 نوامبر 2021 دومین حمله به سمت ایشخانسر انجام شد. علاوه بر این نیروهای مسلح آذربایجان در سپتامبر سال جاری از مناطقی که از ماه می 2021 به تصرف خود درآمده بود، تجاوز به خاک جمهوری ارمنستان را انجام دادند.
پس از تجاوز آذربایجان در 13 سپتامبر، ادوارد آسریان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری ارمنستان در گفتگو با خبرنگاران در مورد تلفات موقعیتی و ارضی ارمنستان صحبت کرد.
لوون هوانیسیان تاکید می کند که آذربایجان شرایط مساعدی را برای انجام تجاوز جدید به قلمرو جمهوری ارمنستان ایجاد کرده است و در عین حال فرصت نیروهای مسلح جمهوری ارمنستان را برای انجام اقدامات تلافی جویانه محدود می کند.
ادوارد آسریان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری ارمنستان در همین نشست خبری که به مناسبت تجاوز 13 سپتامبر برگزار شد، با اشاره به سمت هدف تجاوزات و تیراندازی آذربایجان گفت: “در مورد تیراندازی‌های به هدف، دشمن تلاش می کرد ما را از انجام کارهای تجهیز مهندسی بازدارد.
لوون هوانیسیان می گیود: “ارمنستان و آذربایجان در چارچوب به اصطلاح قرارداد صلح چیزهای متفاوتی را درک می کنند. آنها باید به سادگی به دنیا نشان دهند که طرفدار صلح هستند و هر از گاهی حضور نظامی خود را در جایی که مهم است تقویت کنند. به عبارت دیگر گفت‌وگوهای آنها در مورد پیمان صلح برای از بین بردن پتانسیل‌های آینده ما است.”
در دو سال گذشته در نتیجه تجاوز آذربایجان، طرف ارمنی بیش از دویست قربانی در آرتساخ و ارمنستان داشته است. به گفته وی دو سال پس از جنگ دوم قره باغ، سرعت اجرای مفاد سند امضا شده در 9 نوامبر به میزان قابل توجهی ضعیف شده است. وی تاکید می کند که پس از هر تنش جدید و گسترده، این سند به عنوان مبنایی برای برقراری صلح در منطقه بیش از پیش بی ثبات می شود.
