در پاسخ به مبارزه صلح آمیز و قانونی مردم قراباغ کوهستانی در راستای احقاق خود در تاریخ 27-29 فوریه سال 1988، با تحریک مقامات حکومتی جمهوری آذربایجان شوروی در شهر سومگائیت آن کشور کشتار و کوچ اجباری ساکنان ارمنی قراباغ سازماندهی و دردیگر شهرها از جمله گیرووآباد و باکو نیز ادامه یافتند. با انجام این کشتارها شهرهای ارمنی نشین آذربایجان کلا از ساکنان ارمنی تخلیه گشته، نیم میلیون ارمنی با از دست دادن دارو ندار خویش ، آوارگی در پیش گرفتند. براساس سرشماری های شوروی تا آغاز این کشتار ها 18 هزار ارمنی در سومگائیت، 250 هزار نفر در باکو و 48 هزار نفر در گیرووآباد سکونت داشته اند.
هدف از کشتار ارامنه، سرکوب خشونت آمیز مبارزه مردم قراباغ کوهستانی در جهت دستیابی به زندگی آزاد و امن در موطن خود بود. این مبارزه در 20 فوریه 1988 در پی تصمیم تاریخی شورای نمایندگان مردمی جمهوری خودمختار قراباغ کوهستانی با ارسال درخواست به شورایعالی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان و شورای عالی جمهوری سوسیالیستی ارمنستان با متن « با درک عمیق تلاش و جدیت ساکنان ارمنی قراباغ و حل موضوع جدائی جمهوری خود مختار قراباغ کوهستانی از جمهوری سوسیالیستی آذربایجان و وصل آن به جمهوری سوسیالیستی ارمنستان» آغاز گشت. این تصمیم دهه های متمادی با اعمال سیاست تبعیض و خشونت از سوی مقامات جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی تحمیل گشته بود.
قابل اشاره است که:
• کشتارارمنیان در شهرهای سومگائیت، گیرووآباد، باکو و دیگر شهر ها موضوع از قبل برنامه ریزی شده ای در سطح دولتی بود.
• کشتار سومگائیت سازمان یافته و از سوی مقامات محلی تحریک شده بوده وپلیس نیز یا مشارکت داشته و یا موضع مجرمانه انفعالی گرفته است.
• عدم تنبیه و حتی قهرمان سازی دست اندرکاران کشتارها، موجب تشویق و ترغیب اجرای وحشی گیری های جدید گشته اند.
در ماه نوامبر سال 1988 دومین موج کشتار ارامنه در آذربایجان آغاز شد. بزرگترین و شدیدترین آنها در گیرووآباد، شامخو، شاماخی و مینگه چور بوقوع پیوست. اوج سرکوب، خشونت، کشتار و قتل ساکنان ارمنی قراباغ سالهای 1988-1990، کشتار دسته جمعی و کوچ نهائی 250000 نفره ارمنیان باکو بود.
• عدم تنبیه و قهرمان سازی سازمان دهندگان کشتارههای ارامنه در سومگائیت و دیگر شهرهای ارمنی نشین آذربایجان، در راستای اجرای سیاست دولتی ارمنی ستیزی در سطوح عالی زمینه ی مناسبی بوجود آورد.
• وحشی گریها و جنایات گروهی طرف آذربایجانی در تاریخ 27 سپتامبر سال 2020 در جریان جنگ لجام گسیخته و پردامنه علیه ساکنان آرتساخ و پس از آن نیز ادامه یافت.
با گذشت حدود سه دهه نیز آذربایجان همان خط مشی را علیه مبارزه برحق مردم قراباغ کوهستانی در پیش گرفته و سعی دارد با اعمال زور به حل مسئله قراباغ دست یابد با این تفاوت که کشتار شهروندان عادی به جای توده های سازمان یافته از سوی افراد نیروهای مسلح انجام و در شبکه های اجتماعی نمایش داده میشوند.
امروز در قراباغ کوهستانی که بیش از دو ونیم ماه از سوی آذربایجان در محاصره است و در آستانه بحران انسانی و پاکسازی قومیتی تضمین امنیت و حقوق ارامنه قراباغ امری است ضروری واجتناب ناپذیر. اشاره به مخاطب خاص درباره موضوعات فوق یکی از ضمانت های امنیت وصلح درازمدت منطقه میباشد.
بدین ترتیب جنگ لجام گسیخته و وسیع علیه آرتساخ در سال 2020 و پیامدهای انسانی آن یکبار دیگر ثابت میکنند که دلایل اصلی تصمیم گیری نمایندگان مردمی جمهوری خودمختار قراباغ کوهستانی در تاریخ 20 فوریه سال 1988 و خطرات ناشی از آن کماکان اموری هستند(امروزی ) که امروز هم موضوعیت دارند.
منبع : کانال تلگرامی سفارت ارمنستان در ایران
