Topتحلیلی

مرز ارمنستان و ایران و تحریکات آذربایجان. (قسمت سوم)

regionmonitor.com : اخیرا دو کشور اغلب در مرز ایران و آذربایجان رزمایش های نظامی برگزار می کنند. این شاهدی دیگر است که تنش در جبهه دیپلماسی را طرفین در عرصه مانورهای نظامی نیز نشان می دهند.
پس از جنگ 44 روزه، رزمایش نظامی انجام شده توسط طرف ایرانی با نارضایتی شدید مقامات باکو مواجه شد. رهبر آذربایجان اغلب در سخنرانی های خود تأکید می کند که ایران در سال های «اشغال» این رزمایش ها را انجام نداده است، اما از هم اکنون با «آزادسازی» آغاز شده است. رهبری ایران همواره در سطوح مختلف اعلام می کند که رزمایش های نظامی آنها پیامی برای “رژیم صهیونیستی” است و برای امنیت و آرامش منطقه انجام می شود.
علی اف در 25 نوامبر 2022 در کنفرانس «ژئوپلیتیک، امنیت و اقتصاد در امتداد کریدور میانی» که در آکادمی دیپلماتیک باکو برگزار شد، اظهار داشت: «من با سه رئیس جمهور سابق ایران کار کردم: خاتمی، احمدی نژاد و روحانی. چنین وضعیتی در این چند سال هرگز ایجاد نشده است. ایران در این چند ماه هرگز دو رزمایش نظامی در نزدیکی مرزهای ما برگزار نکرده است. هرگز چنین اظهارات نفرت انگیز و تهدید آمیزی خطاب به آذربایجان صادر نشده بود.»
سپس در ادامه خاطرنشان کرد که آنها نیز موظف به برگزاری رزمایش نظامی هستند تا نشان دهند که ترسی ندارند و هر کاری برای حفظ سبک زندگی خود، بردار سکولار توسعه آذربایجان و آذربایجانی ها از جمله حفاظت از آذربایجانی های مقیم ایران انجام می دهند. وی سپس افزود که در ایران مدارسی وجود دارد که دوره های آموزشی را به زبان ارمنی برگزار می کنند، اما مدرسه ای به زبان آذربایجانی وجود ندارد.
علی اف گفت: چطور می تواند این باشد؟ اگر کسی بگوید مداخله در امور داخلی است، ما کاملاً چنین اظهاراتی را تکذیب می کنیم. سیاست خارجی آذربایجان کاملاً واضح است. ما هرگز در امور داخلی هیچ کشوری دخالت نکرده و نداریم. ما موضوع آموزش زبان آذربایجانی را در مدارس ایران مطرح می کنیم، زیرا در غیر این صورت آذربایجانی های ایران جزء ادبی زبان را از دست می دهند، زبان آذربایجانی فقط در سطح خانواده باقی می ماند.
آخرین مانور نظامی مشترک آذربایجان با ترکیه از پنجم آذرماه سال گذشته در مسیرهای آستارا، ایمیشلی، جبرائل (جرکان) آغاز شد. در آن روزها مطبوعات آذربایجان نوشتند که این پیام آشکار آذربایجان و ترکیه به ایران است. از سوی دیگر، پروژه موسوم به «کریدور زنگزور» ترکیه-آذربایجان برای ایران یک مشکل جدی است. ایران بارها اعلام کرده که هیچ نوع تغییر مرزی در منطقه را تحمل نخواهد کرد و این خط قرمزی برای ایران است. در چارچوب کریدور باید عامل ترکیه را نیز در نظر گرفت.
اساساً پروژه «کریدور زنگزور» نه تنها به‌عنوان جاده‌ای برای تضمین ارتباط آذربایجان- نخجوان، بلکه در یک بستر پانتورانیکی مطرح است که ممکن است ذینفع اصلی آن ترکیه از نظر تضمین و تقویت حضور خود در این منطقه باشد.
سیاست ضدایرانی آذربایجان نیز در قلمرو شعارهای رسمی و پیام های سیاسی-تبلیغاتی به طور گسترده نمود پیدا می کند. به این ترتیب، علی اف در بازدید از منطقه اشغالی واراندا (فضولی) در 7 نوامبر 2022، در مقابل بنای یادبود سربازان کشته شده در یکی از واحدهای نظامی محلی گل گذاشت و درختی کاشت.
جالب است که در عکس های گرفته شده بر روی دیوار یگان نظامی نقشه ای به تصویر کشیده شده بود که در آن مرز ارمنستان و ایران به عنوان خاک آذربایجان ارایه شده بود.
در 2 دسامبر سال 2021 درختکاری آتی ” ماراتن محوطه سازی پان جمهوری خواه” (“ماراتن سبز”) در “پارک ملی آپشرون” برگزار شد که لیلا علیوا دختر علی اف نیز در آن حضور داشت عکس های گرفته شده در این مراسم نقشه جوانان آذربایجانی را نشان می دهد که کشورشان را به تصویر می کشد. نه تنها استان سیونیک که بخشی از قلمرو حاکمیت ارمنستان است در نقشه ها کامل نیست، بلکه مرز 42 کیلومتری ارمنستان و ایران تقریباً نامرئی است. در پایان سال گذشته در 29 دسامبر درختکاری دیگری در شهرستان مشفق آباد برگزار شد. شرکت کنندگان مجدداً با نقشه عکس گرفتند. قابل توجه است که در این رویداد سالانه همیشه همان نقشه نمایش داده می شود.
یکی از اقدامات ایران در جهت تضعیف آذربایجان، تعمیق روابط با ارمنستان است. به عنوان مثال می توان به لفاظی های تهران رسمی و همچنین افتتاح سرکنسولگری در کاپان در اکتبر 2022 اشاره کرد که تصمیم در مورد این در دسامبر 2021 گرفته شد. ممکن است اردوغان در واکنش به اقدام مذکور از افتتاح کنسولگری ترکیه در شوشی اشغالی در همان روزها خبر داد که طبیعتاً حاوی تعدادی پیام خطاب به ایران و ارمنستان است.
بیانیه طرف ارمنی مبنی بر تمایل به افتتاح کنسولگری در تبریز نیز در چارچوب اقدامات متقابل بود.
ایران سال 2022 را با رزمایش نظامی “ذوالفقار 1401” که از 29 دسامبر آغاز شد و از تنگه هرمز تا سواحل شمالی اقیانوس هند را در بر می گرفت، به پایان رساند. ایران بار دیگر در مورد تهدید ملی رژیم صهیونیستی و اسرائیل برای ایران صحبت کرد و در جریان این رزمایش یکی از افسران عالی رتبه ارتش ایران اعلام کرد که کشورهایی که پایگاه ها و فرصت هایی را برای اسرائیل فراهم می کنند، مورد هدف نیروهای مسلح ایران قرار خواهند گرفت. مشخص است که این بیانیه خطاب به آذربایجان نیز بوده است که اخیرا همکاری همه جانبه با اسرائیل در حوزه نظامی و دیپلماتیک را فعال کرده است.
قابل ذکر است که دستگاه تبلیغاتی ایران علاوه بر اقدامات متقابل، مرتباً پیام هایی را نیز در مورد نقش میانجی تهران منتشر می کند. به ویژه اواخر سال گذشته مقاله ای از جعفر خاشه، مدیر پژوهشکده قفقاز ایران در پایگاه خبری “تسنیم” منتشر شد جایی که وی تاکید کرد اگر ارمنستان و آذربایجان واقعا خواهان صلح هستند باید از ایران کمک بگیرند. خاشه تاکید کرد: ” وقتی که بازیکنان بدنامی مانند انگلیس و رژیم صهیونیستی آشکارا مداخله کرده و سناریوهای مختلفی را برای رسیدن به اهداف خود اجرا می کنند چگونه می توان پذیرفت که ایران که منافع و امنیت آن مستقیماً در معرض تهدید است، فقط ناظر باشد؟” وی تاکید کرد که ایران از تمامیت ارضی آذربایجان حمایت کرده است اما بعد از جنگ “آذربایجان به جای قدردانی از ایران و ایجاد فرصت های اقتصادی در سرزمین های آزاد شده، تهدیداتی را برای ایران ایجاد کرد”. وی همچنین این دیدگاه را مطرح کرد که در کنار نیروهای حافظ صلح روسیه، تنها راه حل برون رفت از این بحران، استقرار نیروهای حافظ صلح ایرانی در لاچین و دیگر نقاط پرتنش مرز ارمنستان و آذربایجان است.
ایران بارها چه در سطح مقامات عالیرتبه و چه در سطح کارشناسان به این لفاظی آذربایجان پاسخ داده و تاکید کرد که تغییر مرز غیر قابل قبول است. و امروز بیش از هر زمان دیگری مرز ارمنستان و ایران برای ایران از اهمیت حیاتی برخوردار است. در نتیجه این سیاستی که آذربایجان اتخاذ کرده است، مقامات کشور همسایه ایران و جامعه نیز این را درک می کنند که حفظ روابط خوب با آذربایجان اگر غیرممکن نباشد بسیار دشوار خواهد بود. ایران با سیاست خود سعی خواهد کرد با استفاده از تمام منابع ممکن که در جعبه ابزارش قرار دارد آذربایجان را در چشم انداز بلند مدت تضعیف کند.

قسمت  اول و دوم مجموعه مقالات در اینجا:  قسمت اول  و قسمت دوم

مشاهده بیشتر
دکمه بازگشت به بالا