چرا آذربایجان تصمیم گرفت گاز ارمنستان به آرتساخ را بازگرداند و دوباره مسدود کند؟ این سوال در زمینه تحلیلی ارمنستان تفاسیر مختلفی دریافت می کند.
یادآوری می کنیم که از 8 جولای، گاز رسانی ارمنستان به آرتساخ برای ساعاتی از سر گرفته شد و از بعدازظهر 9 جولای مجدداً متوقف شد. در آن مدت، ستاد اطلاع رسانی آرتساخ به طور مرتب پیام هایی را برای جلوگیری از تحولات غیرمنتظره منتشر می کرد. طرف آرتساخ مدعی شد که از برنامه های آذربایجان برای بازگرداندن گاز مطلع نیست. مدافعان حقوق بشر عناصر ارعاب را دیدند و برخی از میانجیهای بینالمللی درگیر در مذاکرات به سرعت از این واقعیت هیجانزده شدند.
اقدام آذربایجان برای بازگرداندن گاز از ارمنستان به آرتساخ به مدت 3 تا 4 ساعت و سپس قطع مجدد آن، منتفی نیست که مربوط به پیشنهاد ارائه شده به استپانکرت رسمی و پاسخ ناخواسته است. این نسخه بدون توضیح در حوزه تحلیلی ارمنستان منتشر شده است.
“من این را رد نمی کنم، البته ما اطلاعاتی نداریم، اما احتمال دارد. و ما می دانیم که سیگنال هایی وجود دارد که گفت و گوی غیرمستقیم وجود دارد، اگر بتوانم اینطور بگویم.”
تحلیل های آرمان تاتویان، مدافع حقوق بشر سابق ارمنستان، مدیر بنیاد “تاتویان” با این نظر آرتور قازاریان، کارشناس علوم سیاسی مطابقت ندارند. او معتقد است که این سیاست برای ایجاد بیاطمینانی و تشویش بین مردم است. به گفته آرتور قازاریان، کارشناس علوم سیاسی، مسائل مربوط به انتخاب زمان بیش از حد قابل پیش بینی است.
آرتور قازاریان می گوید: “چون این روزها ما هم این را می بینیم که مجدداً فدراسیون روسیه و اتحادیه اروپا به موضوع کریدور بردزور می پردازند و در واقع باکو با این کار سعی می کند به مقامات آرتساخ، اروپا و روسیه بفهماند که چنین سوالاتی را مطرح نکنید، این سوال “داخلی” من است، من هر طور که بخواهم با “شهروندانم” برخورد خواهم کرد.”
به طور متعارف “شیر گاز” بعد از بازی معمولی آذربایجان بعد از 6 جولای زمانی که دیوان بین المللی دادگستری سازمان ملل متحد عدم اجرای تصمیم 22 فوریه در رابطه با درخواست ارمنستان در مورد ایجاد ایست بازرسی آذربایجان در کریدور لاچین را تایید کرد.
نیم گام آذربایجان اما برخی از چهره های غربی را تشویق کرد. پست توییتری تویوو کلاار نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای بحران قفقاز جنوبی و گرجستان، در مورد بازگرداندن گازرسانی به آرتساخ برای چند ساعت حتی برای ناتالی لوزائو رئیس کمیته فرعی امنیت و دفاع پارلمان اروپا عجیب به نظر می رسید. او در کامنت های پست کلار تعجب خود را ابراز کرد و حتی شاید بتوان گفت تمسخر کرد. لوازو به گامهای عملی این روند اشاره کرد: “خواندن خوب است یا باید عمل کنیم؟” او همچنین متعجب است که چرا باید “خانکندی” آذربایجانی قبل از استپانکرت آرتساخ استفاده شود؟
پس از این، به اصطلاح، “نبرد پست ها”، کلار پست دیگری در توییتر منتشر کرد و اظهار داشت: “روزی که با وعده شروع شد دوباره با ناامیدی به پایان رسید. همانطور که بارها توسط اتحادیه اروپا تأیید شده است، بسیار مهم است که جریان منابع انرژی بدون محدودیت و همچنین جابجایی افراد و کالاها از طریق کریدور لاچین بازسازی شود. گفتوگوی باکو و استپاناکرت باید به منظور ارائه جایگزینی برای خشونت، ایجاد اعتماد بسیار مورد نیاز و تضمین عزت آغاز شود. اتحادیه اروپا منتظر نشست سه جانبه آتی در بروکسل با حضور رهبران ارمنستان و آذربایجان است.”
انتظار می رود جلسه ای که کلار به آن اشاره کرده است در 21 ژوئیه برگزار شود. انتظار می رفت که سران کشورها با میانجیگری چارلز میشل، پیشرفت های واشنگتن را که نه چندان عالی بود، اما در خود بروکسل ثبت می کردند. اما تحرکات رسمی باکو و تحریکات جدید خوش بینی را تضعیف کرده است.
به گفته آرمن پطروسیان، کارشناس علوم سیاسی، دلایل آن نیز ناشی از مذاکرات بر روی پلتفرم های مختلف و متضاد است. به طور دقیق تر، توانایی حرکت از یک پلت فرم به پلت فرم دیگر در هر زمان. من مطمئن هستم که این همان چیزی است که میانجیها، بهویژه غرب را از برداشتن گامهای سختتر باز می دارد.
“در صورت وجود چنین فرصتی، آمریکا طبیعتاً آذربایجان را مجبور خواهد کرد که به مسیر سازنده بازگردد. و تا زمانی که چنین امکانی وجود نداشته باشد و هر لحظه فرصتی برای آذربایجان برای کنار گذاشتن سکوهای غربی وجود داشته باشد، آمریکا سعی خواهد کرد ملایم ترین سیاست ممکن را در قبال آذربایجان اتخاذ کند تا آن را در مسیر خود یا در سکوهای حل و فصل خود نگه دارد.”
اگر اظهارات اخیر میانجیگران غربی، اشتیاق تویوو کلاار برای ازسرگیری گازرسانی یا ارزیابی مثبت نماینده وزیر امور خارجه آمریکا در مورد اظهارات رئیس جمهور آذربایجان در مورد “عفو” رهبران آرتساخ را به یاد بیاوریم سپس همه اینها زمینه را برای تحلیلگران ارمنی فراهم می کند تا دوباره مربوط به لابی گری آذربایجان صحبت کنند.
“ما دلایل روشن و مستدل داریم، زیرا زمانی که هیچ محدودیتی، فشاری، تحریمی علیه جمهوری آذربایجان از نظر عملی و نه حرفی و خواسته ای محقق نمی شود، نیازی به اثبات ندارد. همه آنها در واقع منافع آذربایجان را تامین می کنند، بعلاوه، اگر دیوان بین المللی دادگستری اروپا تصمیم بگیرد که کریدور بردزور باز شود، از نظر بشردوستانه فاجعه است، منجر به نسل کشی می شود. هیچ ساختاری، هیچ ابرقدرتی به آذربایجان فشار نمی آورد، صادق نیست. ما می دانیم که کشورهایی هستند که تمایل خود را نشان می دهند و آذربایجان را وادار می کنند. مسئله چند ساعتی است. بیایید برای مذاکره هر دو طرف بنشینیم، ما از حرف های آذربایجان استقبال می کنیم، آنچه گفته است، همه اینها بسیار مشکوک است.”
در روزی که آذربایجان تصمیم گرفت برای چند ساعت گازرسانی به آرتساخ را بازگرداند، در 8 ژوئیه، آرارات میرزویان وزیر امور خارجه ارمنستان به شرکت کنندگان در میزگرد در مجمع در دوبرونیک اطلاع داد که قلمرو مستقل جمهوری ارمنستان چندین بار مورد تهاجم آذربایجان قرار گرفته است و روند مذاکرات مربوط به آرتساخ مانند تانگو است.
“صلح پایدار به تنهایی حاصل نمی شود. ارمنستان با حسن نیت در مذاکرات شرکت می کند، اما در عین حال ما همچنان با تهدید زور و خود توسل به زور مواجه هستیم و همچنین شاهد محاصره قره باغ کوهستانی هستیم.”
آرارات میرزویان تصریح کرد که این حتی محدود کردن نیست، محاصره قره باغ کوهستانی است. برای مدت طولانی، غذا و دارو به قره باغ کوهستانی عرضه نشده است. وزیر امور خارجه ارمنستان خطاب به جامعه بین المللی و تاکید بر اینکه نیاز به حمایت وجود دارد، گفت که این مشکلی است که متأسفانه به تنهایی نمی توانیم آن را حل کنیم. “من فکر می کنم که هرکسی مسئولیت خود را دارد یا باید داشته باشد. اگر می خواهیم نه در هرج و مرج، بلکه در نظم زندگی کنیم.”
