به گزارش رادیوی عمومی ارمنستان پیشنهاد رئیس جمهور ترکیه برای برگزاری نشست چهارجانبه درباره موضوع آرتساخ قطعا در ارمنستان پذیرفته نمی شود. برخی ریسکهای بزرگی را در چارچوب چنین دیداری میبینند و برخی دیگر بر این باورند که احتمال دیدار ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و روسیه زیاد است و خطری ندارد، اما بر اهمیت ایروان تاکید دارد.
آشوت ملکونیان، آکادمیسین معتقد است که پیشنهاد اردوغان برای سازماندهی نشست چهارجانبه سران ارمنستان، روسیه، آذربایجان و ترکیه در مورد مسئله آرتساخ، قالبی مبتنی بر منافع آنکارا و باکو است و منافع ارمنستان را در نظر نمی گیرد. به نظر او چنین دیداری بعید است.
وی گفت: این یک گزینه بسیار سودمند برای ترک ها است. آنها با بهره گیری از شرایط نامساعد ایجاد شده برای روسیه می توانند وضعیت آب و هواساز منطقه را به خود اختصاص دهند. چنین قالبی نمی تواند برای ارمنستان مطلوب باشد و بعید می دانم که ارمنستان به سمت آن برود، زیرا در شرایط سرد شدن معینی در روابط ارمنستان و روسیه اخیراً، به سختی شرایط مطلوبی برای ارمنستان ایجاد خواهد شد ،در حالی که در یک طرف ترکیه و آذربایجان قرار دارند، در طرف دیگر روسیه بیشتر به سمت همسویی ترکیه و آذربایجان متمایل است. به همین دلیل ارمنستان می تواند به تنهایی در آن نشست چهارجانبه ظاهر شود.
از سوی دیگر، تیگران بالاسانیان، محقق بینالمللی، موضعی کاملاً متضاد در مورد اثربخشی نشستی در چنین قالبی دارد. او معتقد است که نباید باعث نگرانی شود، زیرا پیشنهاد آنکارا ثابت می کند که ایروان رسمی در بحث مسائل منطقه ای به ویژه موضوع آرتساخ گنجانده شده است.
وی گفت: من فکر میکنم هیچ خطری در اینجا وجود ندارد، این پیشنهادی است برای یک نشست چهارجانبه منظم مانند آنچه که در پراگ بین ارمنستان، آذربایجان، فرانسه و رئیس شورای اروپا برگزار شد. اردوغان با این خود نشان می دهد یا می پذیرد که مشکلاتی که در منطقه وجود دارد تنها با مشارکت روسیه قابل حل نیست. بنابراین، تشکیل یک نشست چهارجانبه با روسیه ثابت می کند که اردوغان متقاعد شده است که نمی تواند مشکلات موجود در روابط ارمنستان و آذربایجان را به تنهایی حل کند.
نخست وزیر نیکول پاشینیان در پاسخ به پیشنهاد اردوغان یادآور شد که پیشنهادات زیادی برای برگزاری جلسات وجود دارد
وی تاکید کرد : پیشنهادها و ایده های مختلفی وجود دارد. حالا نمیخواهم یکی از این ایدهها را مشخص کنم. مشکل این است که بیان یک نگرش تنها ایده نیست. من فکر می کنم ما باید متحد باشیم.
به منظور حل مشکلات منطقه ای، تشکیل جلسات و گفتگو در قالب «3+3» پیشنهاد شد. بعداً «3+2» شد، زیرا گرجستان یکی از کشورهای منطقه از همان ابتدا این ایده را رد کرد. ارمنستان، روسیه، ایران و ترکیه و آذربایجان باقی ماندند، اما این گزینه قابل اجرا نبود. در مورد پیشنهاد جدید ترکیه، معلوم میشود که ایران از مسائل منطقهای بهویژه بحث مناقشه آرتساخ کنار گذاشته شده است. این کارشناس بین الملل مشکلی در این زمینه نمی بیند، زیرا معتقد است ایران و روسیه در بحث ها در یک سطح خواهند بود، زیرا رویکردهای یکسانی در قبال مسئله آرتساخ دارند. ضمن اینکه پس از این پیشنهاد اردوغان، تهران رسمی بار دیگر این موضع معروف را مطرح کرد که ایران تغییر در مرزهای کشورهای همسایه را تحمل نخواهد کرد.
آشوت ملکونیان، آکادمیسین، بر اهمیت جایگاه تهران در مسائل منطقهای، بهویژه در موضوع منطق موسوم به کریدور سیونیک تأکید میکند.
وی گفت : اگر طبق عهدنامه ترکمنچای، ، ایران از این منطقه به نفع روسیه صرف نظر کرد و اکنون قالبی پیشنهاد می شود که در چارچوب آن ایران نمی تواند مشارکت داشته باشد و در صورت موافقت و تسلیم طرف ارمنی به ترکیه، فشار آذربایجان و حتی روسیه، طبیعتاً ایران از منطقه رانده خواهد شد و شاید فدراسیون روسیه موافقت نکند، اما در شرایط سخت برای خود، باید منافع ارمنستان را به دوشادوش ترک و آذربایجان تسلیم کند. به همین دلیل برخی از چهرههای ایرانی اعلام کردهاند که حتی در صورت اختلاف بین ارمنستان و روسیه، میتوانند در مورد گزینه نظامی ایجاد کریدور موسوم به زنگزوریان میانجی باشند.
با توجه به آنچه گفته شد، دانشگاهیان به این نتیجه میرسند که موضع ایران ارمنیگرایانه است.
تیگران بالایان، کارشناس بینالملل، با نگاهی به این پیشنهاد، متوجه میشود که پیشنهاد جدید ترکیه برای تشکیل یک نشست چهارجانبه، اتحادیه اروپا و آمریکا را از روندهای منطقهای خارج میکند.
اما آکادمیسین ملکونیان با اشاره به کاهش احتمالی نقش غرب یادآور می شود که غرب حتی از اعمال تحریم ها علیه باکو صحبت می کند و در صورت عملی شدن این پیشنهاد ممکن است طرف های ترکی-آذربایجانی و روسی را نیز با به رسمیت شناختن آرتساخ تهدید کند.
