رئیس جمهور آذربایجان در دیدار وزیر راه و شهرسازی ایران از احتمال برگزاری دیدارهایی در قالب “3+3” در آینده نزدیک خبر داد. علی اف بر اهمیت حل مشکلات منطقه با مشارکت کشورهای منطقه تاکید کرد. فرمت “3+3” سکوی متشکل از ایران، ارمنستان، ترکیه، روسیه، آذربایجان و گرجستان است که اما تفلیس به دلیل تضاد با مسکو از شرکت در آن خودداری کرد. علی اف پس از اعلام قصد خود برای برگزاری نشستی در این قالب در آینده نزدیک، به گرجستان سفر کرد.
علی اف در دیدار با مهرداد بذرپاشی وزیر راه و شهرسازی ایران، نیت برگزاری نشست احتمالی در قالب “3+3” در آینده نزدیک را مثبت ارزیابی کرد. وی بر سیاست حل مشکلات منطقه ای با مشارکت کشورهای منطقه تاکید کرد که همواره موضع تغییر ناپذیر ایران بوده است. رئیس جمهور آذربایجان همچنین بر اهمیت برگزاری هر چه سریعتر نشست ها در قالب “3+3” تاکید کرد.چرا علی اف عجله دارد؟ کارشناسان این عجله را به شیوه های مختلفی تفسیر می کنند.
به عنوان مثال جانی ملیکیان کارشناس امور گرجستان در گفتگو با “رادیولور” این دیدگاه را بیان می کند.
“ما می بینیم که علی اف که قبلاً در قالب های قبلی با مشکلاتی روبرو بوده است، سعی خواهد کرد از ایجاد بسترهای دیگری جلوگیری کند تا بتواند به دیکته برخی سیاست ها با رویکردهای حداکثری خود ادامه دهد.”
به گفته وی فرمت “3+3” پلتفرم پس از درگیری است، اما هنوز درگیری پایان نیافته است، بنابراین تنها پس از حل و فصل آن می توان مسائل را در این بستر حل کرد. ملیکیان می گوید که ممکن است در این مرحله جلساتی برگزار شود، اما بعید است مشکلی حل شود.
برخی کارشناسان شتابزدگی آذربایجان را ناشی از تحولات اسرائیل می دانند. به ویژه، واردان وسکانیان، کارشناس مسایل ایران تاکید می کند که دیگر نمی توان نقش و توانایی های ایران را در چارچوب آنچه در اسرائیل اتفاق می افتد دست کم گرفت.
وسکانیان در کانال تلگرامی خود می نویسد: “اگرچه شورشیان فلسطینی که در حال حاضر با موفقیت علیه ارتش اسرائیل می‌جنگند، هیچ ارتباط قانونی با ایران ندارند، اما بدیهی است که هیچ شخص جدی وجود ندارد که نقش ایران را در همه این‌ها دست کم بگیرد. و در حال حاضر ارمنستان یکی از بهترین شانس ها برای ایجاد اتحاد تمدنی با ایران و توسعه همکاری های ضد تروریستی و امنیتی را دارد.”
توجه داشته باشیم که اگرچه علی اف بیان کرده بود که “3+3” ابتکار آذربایجان است، اما در واقع این قالب توسط ترکیه و با حمایت روسیه پس از جنگ 44 روزه راه اندازی شد. این امر مستلزم مشارکت سه کشور قفقاز جنوبی – گرجستان، ارمنستان و آذربایجان – و همچنین سه قدرت منطقه – روسیه، ترکیه و ایران است.
اولین جلسه آن پلتفرم در 10 دسامبر 2021 در مسکو اما در قالب “3+2” برگزار شد. گرجستان از شرکت در آن خودداری کرد و اعلام کرد که به دلیل درگیری با روسیه به این پلتفرم نمی پیوندد.
پس از بیانیه ای که در دیدار با طرف ایرانی بیان شد، رئیس جمهور آذربایجان در 9 اکتبر عازم گرجستان شد. علی اف در دیدار با ایراکلی قاریباشویلی نخست وزیر گرجستان تاکید کرد که چالش ها و مشکلات در قفقاز جنوبی هنوز حل نشده باقی مانده است و انجام مذاکرات دوجانبه و سه جانبه در گرجستان در مورد عادی سازی روابط با ارمنستان را رد نکرد.
قریباشویلی گفت که موضع بی طرفانه ای در قبال حل و فصل روابط ارمنستان و آذربایجان دارند. جانی ملیکیان کارشناس امور گرجستان در گفتگو با “رادیولور” بیان کرد که این بازدید به خوبی نشان می دهد که هیچ چیز بدون تغییر باقی نمی ماند.
“حتی بیانیه قاریباشویلی در مورد اینکه کشورهای منطقه آینده خود را می سازند نشان می دهد که تغییراتی در موضع گرجستان نیز رخ داده است. و اینجا شاید در این مرحله بتوان گفت که تا حدودی امکان قالب “3+3″ را هم به فعلیت میرسانند.”
به گفته ملیکیان، بحران گرجستان-غرب که امروز وجود دارد، ممکن است تأثیر خاصی بر برداشتن چنین اقداماتی یا فرمول بندی تفلیس داشته باشد.
پوتین و رئیسی در دیدار روسای جمهور روسیه و ایران در 26 سپتامبر 2023 نیز علاقه مندی خود را برای فعال سازی پلت فرم مشورتی منطقه ای “3+3” اعلام کردند.
