عید سال نو برای ارامنه عید رحمت و کردار نیک می باشد. ارامنه در طی قرون دارای سه جشن سال نو بوده اند. این سه عبارتند از “ناواسارد”، “آمانور” و “گاقاند”. این جشن ها طی روزهای تابستان، بهار و زمستان برگزار شده اند. روز دقیق این جشن ها یازدهم ماه آگوست، بیست و یکم ماه مارس و اول ژانویه می باشند. قدیمی ترین این جشن ها، جشن بهار برابر با بیست و یکم ماه مارس می باشد که مصادف با عید نوروز ایران می باشد. مظهر این جشن آتش و حیات دو باره طبیعت بوده و تولد “واهاگن” خدای آتش ارامنه نیز در این روز جشن گرفته می شود. طبق روایات ارامنه، مردم در این عید به وسیله آتش پاک و منزه شده، قدرت دو باره بدست آورده و علیه دیو و شروران به مبارزه می پردازند.
“آمانور” در زبان ارمنی به معنای سال نو بوده و از ایزدان باستانی می باشد که آغاز سال نو و چرخش جدید کره زمین را نوید داده است. “آمانور” ایزد باروری و حافظ محصولات مردم بوده و برادر وی نیز ایزد مهمان نوازی بوده و “وانادور” نام داشته است. عادات و رسوم ارامنه طی برگزاری هر سه جشن نیز تقریبأ همسان بوده است.
اعضای خانواده ابتدا با نظافت خانه و حیاط به استقبال سال نو رفته اند. آنان دور تنور گرد هم آمده و با آب چشمه خود را شستشو داده اند. حمام کردن در آستانه سال نو هنوز نیز نزد اکثر خانواده ها مرسوم می باشد. اقوام و ملل در گذشته عقیده داشته اند که با تـَـن و روح پاک باید به استقبال سال نو رفت. پاکی و تمیزی نشانه آغازی دوباره و حرکتی نوین بوده است. بزرگان خانواده برای پاکی روح اعضای خانه بر دهان آنان عسل مالیده و خواسته اند که از خوردن خوراک تند و به زبان آوردن سخن تلخ و نابجا پرهیز کنند. سخن بی مورد و زشت نشانه بدیُمنی سال جدید بوده و افراد قهر کرده حتمأ می بایست تا قبل از حُلول سال نو با یکدیگر آشتی کنند. کدبانوی خانه می بایست حتمأ نان تازه پخته و اعضای خانواده لباس جدید بپوشند.
در شب تحویل سال چراغ خانه به عنوان ضامن موفقیت می بایست حتمأ تا صبح روشن بوده و بخاری خانه نیز با الوار جدیدی روشن گردد. بزرگ خانه الوار جدید از جنگل بریده و به عنوان استقامت و نیروی خانواده به خانه می آورد. خوراک شب عید نیز با این آتش جدید پخته می شد. اجاق خانه می بایست همیشه روشن مانده و آن نشانه ای از بقای روح درگذشتگان فامیل بود، مهمانان نیز تیکه هیزم به آن اضافه می کردند و خانم خانه خاکستر آتش را برای دوری از شرّ و بلاها و تگرگ، آنرا جلوی در منزل پخش می کرد. بعضی ها نیز با آرد جلوی منزل صلیب می کشیدند.
زینت درخت کاج دیرتر به سُنن ارامنه اضافه گشته و قبلأ پرستش و آرایش درختان چنار، بید، بلوط و سپیدار بین ارامنه رایج بوده است. ارامنه در منزل خود درخت زندگی تزیین کرده و میوه و خشکبار به شاخه های آن آویزان کرده اند. کلمه “کاقاند” به معنی سال نو نیز از فعل “کاخِل” به معنای آویزان کردن بیادگار مانده است. ارامنه از ازمنه قدیم به تزیین درخت پرداخته اند، در حالیکه تزیین درخت کاج از قرن شانزدهم میلادی به رسوم اروپاییان اضافه گشته است.
بانوان و تازه عروسان منزل صبح روز اول سال خوراک مخصوص شیرین خود را با سینی به بیرون آورده، رو به شرق نگه داشته و دعای مخصوص می خواندند. آنگاه دید و بازدید از بزرگان قوم، اولیاء و خویشاوندان سببی، همسایگان، کشیش و کدخدا آغاز می گشت. آنان هدیه برده و هدیه دریافت کرده اند و خواهان برکت و آبادی خانواده مهمان نواز، جوانمردی و خوشی و روزهای خوب گشته اند. میز سال نو معمولأ با حبوبات، میوه و خشکبار تزیین یافته است. خوراکی ها شامل هفت دست بوده و سوپ شیرین، سوپ جو، دلمه، گندم، لوبیا و نخودچی بوداده، پس خوراک و انواع شیرینی جزء آن بوده است.
سال نو جشن نیکی، زیبایی، همبستگی و انتظارات مثبت و مفید می باشد. ما نیز امیدواریم سال 2022 میلادی برای عموم جهانیان سال پربرکت، دوستی و آشتی جهانی باشد.
