سفر رئیسی رئیس جمهور ایران به ترکیه و رویکردهای مشترک در قبال مسئله اسرائیل و فلسطین، بسیاری از کارشناسان را دلیلی می دهد تا مدعی شوند که منافع تهران و آنکارا در این زمینه با هم همخوانی دارد و روابط نزدیکتر ممکن است.
این ارزیابیها واقعیت را منعکس می کند، اما تا حدی، گروه دیگر از کارشناسان تاکید می کنند که ترکیه در روابط خود با ایران صادق نیست.
به گزارش “رادیوی عمومی ارمنستان” موشق خداوردیان کارشناس مسایل ترکیه معتقد است که اظهارات و اهداف واقعی به طور قابل توجهی متفاوت است و این فرمول بیش از معمول روابط ایران و ترکیه است. پس از دیدار رئیسی و اردوغان در آنکارا بیانیه مشترکی منتشر شد که در آن طرفین بر اهمیت احترام به تمامیت ارضی کشورهای قفقاز جنوبی تاکید کردند.
وی می گوید که این تاکید مهمی در پس زمینه اظهارات تهدیدآمیز آشکار علی اف و جاه طلبی آذربایجان علیه تمامیت ارضی جمهوری ارمنستان است.
“آذربایجان این نظر را ندارد و ترکیه در این زمینه از باکو حمایت می کند. به ویژه در رسانه های آذربایجانی از زنگزور در منطقه زنگزور شرقی آذربایجان نام برده شده است، یعنی با توجه به تجمع بسیار زیاد نیروها، احتمال جنگ همچنان بالاست. و تا زمانی که توافقنامه صلح امضا نشود، خطر جنگ بسیار زیاد است. بله، ایران خط قرمزهایی برای آن در نظر گرفته است، اما فکر نمی کنم آذربایجان علاقهای به آن داشته باشد، برعکس، آذربایجان هم تمایل دارد سیونیک را بگیرد.”
خداوردیان معتقد است این باور که مشترک بودن مواضع ترکیه و ایران در موضوع فلسطین باعث نزدیک شدن آنها به این کشورها می شود خالی از لطف نیست. تصویر کاملا متفاوت است.
وی می گوید: “فکر نمی کنم در روابط ترکیه و ایران درک متقابل کاملی در مورد موضوع فلسطین وجود داشته باشد.
اگرچه رهبری ترکیه در ظاهر اظهاراتی طرفدار اعراب می کند، اما در واقع نیروهای ترکیه در حال آماده شدن برای رزمایش های نظامی گسترده هستند که البته علیه ایران است. این متخصصان یهودی هستند که ترک ها را علیه ایران و چرا نه علیه ارمنستان آموزش می دهند و تصادفی نیست که در ماه های اخیر تمرینات نظامی کاملاً گسترده بوده و دائماً در حال انجام است.
به گفته آرمن واردانیان کارشناس مسایل ایران، ترکیه، ایران و روسیه با هدف بیرون راندن غرب از این منطقه متحد شده اند. به گفته وی، این سه نفر نمونه موفقی از همکاری در سوریه دارند.
واردانیان می گوید: “با این حال تهران نگرانی های جدی در مورد سیونیک دارد و آنها موجه هستند. در این موضوع، منافع آنها در تضاد است، زیرا ایران نگرانی آن دارد که آذربایجان با کمک ترکیه و روسیه و با استفاده از زور، تلاش کند پروژه موسوم به “کریدور زنگزور” را اجرا کند که سیونیک را به دو قسمت تقسیم می کند و پس از آن ایران در انزوای شدید قرار می گیرد. در این صورت ایران به آن سه گانه روسیه-ترکیه-آذربایجانی وابسته خواهد شد و آنها نشانه ها را دیده اند”.
از این نظر، اعتماد به ترکیه خطرناک است، به گفته وی، خاطرات هنوز زود است، زمانی که آذربایجان پس از کنترل 21 کیلومتری گوریس-کاپان، بلافاصله اقدام به دستگیری رانندگان کامیون ایرانی کرد.
در بیانیه اتخاذ شده در نتیجه دیدار رئیسی و اردوغان، در کنار لزوم احترام به تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز، فرمت “3+3” نیز به عنوان بستری مناسب برای رایزنی و همکاری سازنده مورد تاکید قرار گرفته است. خداوردیان آن را ابتکار روسیه می خواند و تاکید می کند که در اینجا تضادها بیشتر از منافع مشترک است.
