در نشست سران ناتو که 28 تا 30 ژوئن در مادرید برگزار می شود، مقامات عالی رتبه این سازمان قرار است در مورد مفهوم استراتژیک جدید بحث کنند که این اتحاد را برای دهه آینده هدایت خواهد کرد.
همزمان تمرکز مذاکرات بر روی پتانسیل دفاعی اتحاد و تحولات اوکراین است.
موضوع عضویت فنلاند در ناتو نیز در مرحله گفتگوهای فعال است. در روزهای آینده، احتمالاً در 18 می، نماینده دائم فنلاند در ناتو درخواست رسمی برای عضویت در این ائتلاف ارائه می کند. سوئد نیز چنین قصدی دارد. این چشم انداز نه فقط مدافعان، بلکه مخالفانی نیز دارد که یک از آنها ترکیه است.
چشم انداز پیوستن فنلاند و سوئد به اتحاد آتلانتیک شمالی واکنش شدیدی را نه فقط در روسیه بلکه در ترکیه برانگیخته است. فنلاند رسماً تصمیم به درخواست عضویت گرفته است. سائولی نینیستو رئیس جمهور فنلاند این تصمیم را “تاریخی” دانست و در مورد عصر جدیدی صحبت کرد. وی همچنین تصریح کرد که حوادث اوکراین فنلاند را به این تصمیم سوق داد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با رئیس جمهور فنلاند گفت‌وگو کرد و تاکید کرد که این اشتباه است که این کشور سیاست سنتی بی طرفی نظامی را کنار بگذارد. پوتین به رئیس جمهور فنلاند هشدار داد: “چنین تغییری در سیاست خارجی می تواند تأثیر منفی بر روابط روسیه و فنلاند بگذارد.”
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه بیان کرده است که نباید توهمی وجود داشته باشد که روسیه تصمیمات سوئد و فنلاند را می پذیرد. وی گفت: ” پس از تصمیم سوئد برای پیوستن به ناتو، وضعیت در سراسر جهان به شدت تغییر خواهد کرد.”
رئیس جمهور ترکیه نیز با عصبانیت به این تصمیم واکنش نشان داد و این قصد را غیرمنتظره توصیف کرد. آنکارا احتمال پیوستن استکهلم و هلسینکی به ناتو را مثبت ارزیابی نمی کند.
آرمینه مارگاریان کارشناس نظامی می گوید: ” این پیام نسبتاً جالبی به جهان می دهد که ما نباید به سمت تعمیق اوضاع برویم، بلکه باید متوقف شویم و برای غلبه بر وضعیت فعلی تلاش کنیم. من فکر می کنم ما برای مدت طولانی شاهد بحث در مورد عضویت خواهیم بود. مهم نیست فنلاند به عضویت ناتو در می آید یا نه، مهمتر این است که این موضوع ممکن است به معیاری تبدیل شود که طرف های درگیر از آن فراتر نخواهند رفت. من بعید نمی دانم که طرفین نیاز به نشستن بر سر میز مذاکره را در نظر بگیرند.”
به گفته آکادمیسین روبن سافراستیان مدير موسسه مطالعات شرق شناسی آکادمی ملی علوم ارمنستان اظهارات اردوغان در مورد قصد آغاز تجارت سیاسی است.
وی گفت: “ترکیه از فرصت خود در جایی استفاده می کند که صدایش مهم است. ترکیه بار دیگر در تلاش است تا با مراکز مختلف قدرت وارد تجارت شود و امتیازاتی بگیرد. به نظر من این تجارت هم با آمریکا و هم با روسیه است. اهداف داخلی نیز هستند.”
سافراستیان تاکید کرد: “تجارت ترکیه با ایالات متحده آمریکا با هدف دستیابی به انواع سلاح های جدید از ایالات متحده است. اخیراً اعلام شد که ایالات متحده با ارائه تجهیزات چند صد میلیون دلاری به ترکیه برای نوسازی جنگنده های F-16 موافقت کرده است. من فکر می کنم این نتیجه تجارت است.”
در این میان بسیاری از کارشناسان بین المللی معتقدند که جایگاه ترکیه در این اتحاد در حال تضعیف است. برای مثال فرانسه چندین سال است که اتحاد ضد ترکیه تشکیل داده است. گواه این عدم دعوت ترکیه به کنفرانس آتن 2021 است. در آن زمان آنکارا یونان و فرانسه و همچنین برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس را به دلیل “تشکیل اتحاد ضد ترکیه” متهم کرد. بسیاری از تحلیلگران نیز معتقدند که آمریکا به جای ترکیه، یونان را شریک قابل اعتمادی در منطقه می داند و گام هایی برای تقویت موقعیت یونان برمی دارد.
بر این اساس روند خروج ترکیه از ناتو محتمل تلقی می شود. آرمینه مارگاریان کارشناس نظامی بر نیاز ناتو به داشتن ترکیه ای قابل مدیریت تاکید می کند.
